Cách hiểu nghĩa “từ bi” theo hướng dễ dãi nên không ít người đã đến những nơi chốn thiêng liêng rồi thỏa sức làm những gì mình muốn, thiếu sự tiết chế cần thiết dựa trên nền tảng ứng xử văn hóa, tâm linh tối thiểu, nên có những hành vi phản cảm.

Trách nhiệm của Tăng Ni, Giáo hội là phải hướng dẫn người đi chùa có những ứng xử văn hóa
(Ảnh chỉ mang tính minh họa)

Việc đi chùa lễ Phật cầu nguyện sự an lành là nhu cầu tâm linh chính đáng của mọi người có tín ngưỡng đạo Phật. Nhưng đi lễ chùa, ngoài các lễ phẩm dâng cúng vốn xuất phát từ tâm niệm tôn kính thì việc dùng tiền bỏ bừa bãi trên các bàn thờ, thậm chí quẳng lên, nhét vào tay các tôn tượng, thắp hương tùy tiện… làm mất tính trang nghiêm cần có của một không gian tâm linh, biểu hiện kiểu suy nghĩ “lấy bụng ta suy ra bụng thánh hiền” ở một số người, nhiều nơi.

Cũng có một số người đã ăn mặc không phù hợp đến chùa; dẫn trẻ tham quan, đi chùa cầu nguyện nhưng không hướng dẫn trẻ, để trẻ hiếu động leo trèo lên cả tôn tượng Phật trước sự thờ ơ của phụ huynh, thậm chí có người còn cổ vũ trẻ về những hành vi như vậy... thì tránh sao khỏi chuyện đứa trẻ ấy lớn lên, cũng sẽ lặp lại lỗi ấy, với những hành vi không đẹp nơi cửa thiền.

Có một số vị trụ trì đã có sự hướng dẫn người dân đi lễ chùa nhận thức và thay đổi được hành vi đi lễ chùa theo tập tục không hợp với nhà Phật, nhưng điều đáng tiếc là trường hợp đó chưa phổ biến. Qua mùa lễ hội đầu năm này, hình ảnh phản cảm cũ vẫn tiếp diễn, thậm chí có chùa còn lạm dụng lý thuyết “tùy thuận chúng sinh” một cách dễ dãi, ngụy biện với tinh thần “tùy duyên”, công khai những thông tin quy định về lễ “dâng sao giải hạn” xa lạ với giáo lý đạo Phật, cả phí dâng lễ như ở chùa Một Cột (Hà Nội) mà dư luận rất quan tâm trong tháng Giêng vừa qua, v.v…

Qua những mẩu chuyện như thế, chứng tỏ rằng “văn hóa đi chùa” ở một số nơi đang có vấn đề. Trách nhiệm lớn hướng dẫn và điều chỉnh nhận thức, từ đó dẫn đến thay đổi thói quen của người dân đến chùa ở một số nơi có hiện tượng trên mà báo chí đã phản ánh, dư luận quan tâm, phần căn bản tùy thuộc ở các vị trụ trì, cơ sở Giáo hội địa phương.

Nếu các vị trụ trì có chủ trương hoằng pháp đúng đắn, kiên nhẫn thực hiện qua các hình thức: hướng dẫn, thông báo, phổ biến báo chí Phật giáo, tài liệu in ấn bài viết phù hợp của chư tôn đức Tăng Ni, tổ chức các buổi thuyết giảng… thì chắc chắn theo thời gian, người đi chùa sẽ dần dần nhận thức đúng hơn về tinh thần từ bi, và hiểu hơn nữa, rằng từ bi đúng nghĩa trong đạo Phật luôn có ánh sáng của trí tuệ chiếu soi. Nói cửa chùa là cửa từ bi không thôi là đang có nhận thức phiến diện, tất nhiên ở đây không đề cập đến cách hiểu “sao cũng được”.