Trong những ngày này khi mà Phật giáo Hà Nội đang cùng với Phật giáo cả nước chuẩn bị cho các hoạt động chào mừng 30 năm thành lập Giáo Hội Phật giáo Việt Nam (7/11/1981-7/11/2011), chúng tôi xin giành bài viết này để phác họa đôi nét chân dung của người đang có trọng trách dẫn dắt Phật giáo Thủ đô trong thời kỳ hội nhập.

Đó là Thượng Tọa Thích Bảo Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Trung ương GHPGVN, Trưởng ban Hoằng pháp TW, Trưởng ban Trị sự Phật giáo thành phố Hà Nội, Đại biểu Quốc hội khóa 13 nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 

Thượng toạ Thích Bảo Nghiêm, thế danh là Đặng Minh Châu, pháp hiệu là Nguyên Tịnh - sinh ngày 27/12/1956 tại xã Vũ Lăng, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Hiện nay Thượng tọa làm trụ trì chùa Lý Triều Quốc Sư quận Hoàn Kiếm và chùa Linh Tiên Tự thường gọi là chùa Bằng A phường Hoằng Liệt quận Hoàng Mai thành phố Hà Nội.

Thượng tọa Thích Bảo Nghiêm có duyên với Đạo Phật từ rất sớm. Năm 1971, khi mới 15 tuổi Thượng toạ đã xuất gia tại chùa Diên Phúc, thôn Nam Hà, xã Tân Thịnh, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định và được Đại Lão Hòa thượng Thích Tâm Chính trụ trì nhận làm đệ tử với pháp danh là Bảo Nghiêm.

Năm 1973, TT. Thích Bảo Nghiêm được Hòa thượng Nghiệp Sĩ gửi lên chùa Quán sứ tu học và được đích thân Hòa thượng Thích Tâm Tịch - Đệ nhị Pháp Chủ GHPGVN trực tiếp dạy bảo. Trong giai đoạn này TT.Thích Bảo Nghiêm được làm thị giả cho các vị Cao tăng thạc đức của Phật giáo Việt Nam như Hòa thượng Thích Trí Độ, Hòa thượng Thích Tâm An, Hòa thượng Thích Quảng Dung.

Năm 1974, TT. Thích Bảo Nghiêm thụ Sa di giới tại chùa Cao Đà tỉnh Hà Nam. Năm 1975, thụ Tỷ kheo giới tại Đại giới đàn Thánh Ân chùa Cả - Vị Xuyên, TP. Nam Định. Năm 1978 thụ Bồ Tát giới tại chùa Quán Sứ do Hòa Thượng Thích Tâm Tịch truyền với pháp hiệu là Nguyên Tịnh.

Tháng 11 năm 1997 được tấn phong giáo phẩm Thượng toạ của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam. 

Năm 1981 TT. Thích Bảo Nghiêm theo học tại Trường Cao cấp Phật Học Việt Nam khoá 1, nay là Học viện Phật Giáo Việt Nam tại Hà Nội và đã tốt nghiệp Xuất sắc tại trường này vào năm 1985.

Năm 2002, Thượng toạ Thích Bảo Nghiêm là Phó Ban Thường trực Ban Trị sự Thành hội Phật giáo Hà Nội nhiệm kỳ 5 và Phó ban Hoằng pháp Trung ương nhiệm kỳ 2002-2007.

Năm 2008, tại Hội nghị Hợp nhất Phật giáo Hà Nội và Hà Tây, Thượng toạ được cử làm Trưởng Ban Trị sự Thành hội Phật giáo Hà Nội mới. Thượng toạ được suy cử làm Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam kiêm Trưởng ban Hoằng Pháp Trung ương nhiệm kỳ 2007 - 2012. 

Trong Đại lễ VESAK Liên hợp quốc năm 2008 lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam, TT. Thích Bảo Nghiêm được Thủ tướng Chính phủ quyết định bổ nhiệm làm thành viên của Ban điều phối quốc gia kiêm Trưởng ban Khánh tiết của Đại lễ.

Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của TT. Thích Bảo Nghiêm, Phật giáo Thủ đô đã có những bước phát triển ngoạn mục.

Hiện nay tổng số Tăng Ni trên toàn thành phố là 1.897 người với 1.792 ngôi chùa Phật giáo, trong đó có 5 vị là Hòa thượng, 10 vị là Thượng tọa, 5 vị là Ni trưởng, 11 vị là Ni sư còn lại là Tăng Ni đại chúng.

Với trọng trách là Trưởng ban Hoằng pháp Trung ương, TT. Thích Bảo Nghiêm đã chỉ đạo công việc hoằng pháp ở Thủ đô đạt những thành tựu viên mãn. Trong vòng 5 năm qua đã tổ chức được hơn 4.000 buổi giảng pháp cho hàng vạn Phật tử và những người yêu mến Đạo Phật tại Thủ đô và các vùng lân cận.

Bản thân TT. Thích Bảo Nghiêm đã có sáng kiến và là người thực hiện đầu tiên việc tổ chức các buổi giảng Pháp trong các dịp lễ hội Phật giáo có qui mô quốc gia diễn ra ở Thủ đô Hà Nội như Lễ Phật đản, Đại lễ Phật giáo kỷ niệm 1000 năm Thăng Long. Những buổi giảng Pháp đặc biệt như vậy đã góp phần làm tăng thêm không khí náo nức của lễ hội và mang lại sự bổ ích thiết thực cho hàng chục ngàn Phật tử.

Những bài Pháp với chủ đề Phật giáo Việt Nam đồng hành cùng dân tộc, giữ gìn bản sắc văn hóa tổ tiên của Thượng tọa Thích Bảo Nghiêm đã có sức lay động tinh thần yêu nước thương nòi không chỉ của các Phật tử mà còn cả của những người không theo Đạo Phật. 

Là người lãnh đạo cao nhất của Phật giáo Hà Nội, nhưng TT. Thích Bảo Nghiêm luôn luôn trực tiếp thực hiện các công việc Phật sự một cách cụ thể. Chùa Bằng do Thượng tọa làm trụ trì là trung tâm hoằng pháp phía Bắc hàng năm đã tổ chức hàng trăm buổi giảng pháp trong các ngày Đại lễ Phật đản, Lễ Vu Lan báo hiếu, Lễ vía Phật bà Quan Thế Âm, Tết Âm lịch … vv cho hàng chục nghìn Phật tử và những người yêu mến Đạo Phật.

Chùa Bằng cũng là ngôi chùa đầu tiên trong các tỉnh thành phía Bắc tổ chức các khóa tu mùa hè cho hàng trăm thanh thiếu niên Thủ đô và các vùng lân cận.

Năm 2011, lần đầu tiên trong cả nước Chùa Bằng đã tổ chức khóa tu mùa hè cho sinh viên với chủ đề “ Tìm lại chính mình” với sự tham gia của hơn 400 sinh viên các trường Đại học Thủ đô

Đặc biệt hơn nữa là sau khi kết thúc khóa tu, theo tâm nguyện tha thiết của sinh viên, TT. Thích Bảo Nghiêm đã trực tiếp làm lễ quy y Tam Bảo cho hơn 60 sinh viên được lựa chọn trong số hàng trăm em có cùng ước nguyện. Sự kiện này đã gây một tiếng vang lớn tại Thủ đô và là một sự kiện Phật sự rất đáng ghi nhận.

Nhớ lại sự thành công vang dội của Đại lễ Phật giáo kỷ niệm 1000 năm Thăng Long vào năm 2010 người ta phải nói đến vai trò của người giữ trọng trách Trưởng ban Tổ chức là TT. Thích Bảo Nghiêm.

Suốt trong hơn một tuần lễ, hàng trăm hoạt động Phật giáo sôi nổi hào hứng đã diến ra trên một không gian địa lý trải dài từ Bắc Ninh đến Hà Nội với sự tham gia của hàng trăm nghìn người. Hàng triệu Phật tử trong nước và ở nước ngoài như được tận mắt chứng kiến những giờ phút thăng hoa của Phật giáo Việt Nam tại Hoàng Thành Thăng Long- di sản văn hóa thế giới vào đúng thời điểm sinh nhật lần thứ một nghìn !  

Có một sự kiện mà người ta sẽ còn nhớ mãi. Đó là trong buổi lễ bế mạc, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan và TT. Thích Bảo Nghiêm đã trao hương linh các binh sỹ tử trận cho các vị Đại sử của 8 nước đã tham gia vào cuộc chiến tranh Việt Nam. Thế là tinh thần “Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước, hướng tới tương lai" mang tầm vóc quốc gia lại được thể hiện dưới hình thức Từ Bi Hỉ Xả đậm chất nhân văn cao cả của Phật giáo.

Trong thời kỳ phát triển và hội nhập hiện nay với khu vực và thế giới, Phật giáo Hà Nội với vị thế là Thủ đô của một đất nước với hơn 80 triệu dân đã có nhiều hoạt động giao lưu với Phật giáo quốc tế.

Phật giáo Thủ đô do TT. Thích Bảo Nghiêm lãnh đạo đã tham gia nhiều  hội thảo quốc tế về Phật giáo như Hội nghị “Sáng kiến lãnh đạo Phật giáo” do UNICEF tổ chức tại Thái Lan, Hội nghị các nhà lãnh đạo Phật giáo và Du lịch tâm linh do Nhà nước Ấn Độ tổ chức tại New Delli và Bodegaya, Hội nghị đối thoại hợp tác liên Tôn giáo khu vực châu Á Thái Bình dương do Chính phủ Indonesia và Australia đồng tổ chức tại Indonesia, Hội nghị Thượng đỉnh Phật giáo Thế giới lần thứ 3 tại BangKok – Thái Lan, Diễn đàn quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ  với chủ đề “Con đường đi tới”.

Đặc biệt trong những năm qua, để đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng và tâm linh của bà con Việt kiều ở xa Tổ quốc, năm 2009, TT.Thích Bảo Nghiêm đã dẫn đầu phái đoàn đi hoằng pháp ở Châu Âu thu được kết quả rất tốt đẹp.

Tháng 7 năm 2011 vừa qua, TT.Thích Bảo Nghiêm lại dẫn đầu đoàn hoằng pháp trung ương sang các nước Ba Lan và Cộng hòa Séc để tổ chức Lễ Vu lan cho Kiều bào đáp lại lòng mong mỏi chân thành của những người con ở xa Tổ quốc .

Trả lời báo chí trước chuyến đi TT. Thích Bảo Nghiêm đã nói: “Chúng ta luôn ý thức được rằng đã là người Việt Nam, mang trong mình dòng máu con Lạc cháu Hồng thì dù sống ở đâu, dù mang quốc tịch nào nhưng cộng động luôn nhớ tới Tổ quốc và nhắc nhở con em các thệ sau hướng về quê hương và đã là người Việt Nam thì luôn mang ơn và báo ơn”.

Ngoài các trọng trách trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam và là người lãnh đạo cao nhất của Phật giáo Thủ đô, TT. Thích Bảo Nghiêm còn là một nhà hoạt động xã hội đầy tâm huyết .

TT. Thích Bảo Nghiêm đã tham gia trong nhiểu tổ chức chính trị và xã hội như Ủy viên Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Thành phố Hà Nội, Ủy viên Hội Bảo tồn Di sản Văn hóa Thăng Long, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Hội Chữ Thập đỏ Việt Nam, Phó Chủ tịch Ủy Ban Hòa bình Thành phố Hà Nội.

Đặc biệt là năm 2011, TT. Thích Bảo Nghiêm đã trúng cử Đại biểu Quốc hội khóa 13 với số phiếu cao nhất tại khu vực bầu cử số 10 của thành phố Hà Nội. 

Trong một bài trả lời phỏng vấn, Thượng tọa đã nói: “Tôi rất vinh dự được Thành hội Phật giáo Hà Nội, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc thành phố tín nhiệm giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội lần này. Đại biểu Quốc hội được trao nhiều quyền, nhưng quyền đó phải là để phục vụ nhân dân. Tôi đã nhận thức được trách nhiệm nặng nề của một đại biểu Quốc hội đồng thời là một tu sĩ Phật giáo trong giai đoạn hiện nay".

Đảm đương nhiều trọng trách lớn của Giáo hội Phật giáo Việt Nam và bận nhiều công việc Phật sự, lại đã từng là Phó Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội, TT. Thích Bảo Nghiêm vẫn giành thời gian nghiên cứu sâu sắc thêm về Đạo Phật dưới góc độ hàn lâm. Tháng 2 năm 2011, Thượng tọa đã bảo vệ thành công Luận án Thạc sỹ khoa học thuộc chuyên ngành Tôn giáo học tại Đại học Quốc gia Hà Nội.

Trong những năm qua, Phật giáo Thủ đô dưới sự lãnh đạo của TT. Thích Bảo Nghiêm đã phát triển rất năng động, với một luồng sinh khí mới và có hiệu quả thiết thực. Điều này đã được Nhà nước và xã hội đánh giá rất cao bằng việc trao tặng cho Phật giáo Thủ đô Huân chương Độc lập hạng ba. 

Bản thân TT. Thích Bảo Nghiêm cũng nhiều lần được Nhà nước và Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội trao tặng bằng khen mà cao nhất là hai Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho những đóng góp không mệt mỏi của Thượng tọa cho Phật giáo và dân tộc.

TT. Thích Bảo Nghiêm - người lãnh đạo Phật giáo Thủ đô trong thời kỳ hội nhập là một người như thế. Là một nhà tu hành tâm huyết, một nhà hoạt động xã hội nhiệt thành và một tấm gương đức độ hết mình vì Phật giáo và vì chúng sinh trong sự nghiệp phụng sự Đạo Pháp và Dân tộc!