Nói đến đây, tôi nhớ lúc còn học tại chùa Báo Quốc ở Huế, nhân đọc
Đại tạng đến quyển Trúc Song Tùy Bút của Đại sư Liên Trì, phần nói về
“Con nhện con tằm”. Trong ấy nói hai con vật này đều nhả tơ, giăng lưới.
Nhưng một con phải chết vì sự nhả tơ đó, còn một con thì lợi dụng sự
nhả tơ để bắt mồi. Con tằm nhả tơ rồi bị đem đi luộc, còn con nhện cũng
nhả tơ nhưng lại tự tại qua lại trên những sợi tơ đó, không bị vướng
kẹt.
Đại sư Liên Trì đưa ví dụ này nhằm để khuyên nhắc tất cả mọi người.
Vì ai nấy đều có sự nghiệp. Người đời cũng có sự nghiệp, mà người xuất
gia cũng có sự nghiệp; chỉ là lớn hay nhỏ mà thôi. Tuy vậy, mình nhớ tạo
sự nghiệp phải được như con nhện, đừng như con tằm nhả tơ rồi phải chết
trong kén.
Tôi nhận thấy bài đó hay, lấy làm thích thú, luôn nhớ và đem ứng dụng
tu hành. Nghĩ lại, từ năm 1946 tôi lập Liên Hải Phật Học đường, các
Phật Học viện, thành lập chùa, ra làm việc cho Giáo hội như: Trưởng ban
Giáo dục, Tổng vụ trưởng Tổng vụ Tăng sự, rồi Viện trưởng Phật học viện
Huệ Nghiêm… nhưng làm việc mà không bị ràng buộc.
Lúc làm Tổng Vụ trưởng Tổng vụ Tăng sự, đã 4 tháng mà tôi vẫn chưa mở
văn phòng. Mấy thầy thấy vậy thắc mắc hỏi thăm, riêng tôi lại nghĩ hễ
lập thì bị kẹt phải vào ở đó. Về sau, tôi đích thân xuống thỉnh HT. Từ
Nhơn giữ chức Phó Tổng vụ Tăng sự và đặt sẵn văn phòng tại chùa Ấn
Quang. Thế là tôi mở văn phòng từ đó, nhưng chỉ đứng ở ngoài để lo tinh
thần mà giảng kinh cho mấy huynh đệ học.
Tôi không phải mong cầu những cái lợi như người đời thường nghĩ, chỉ
luôn luôn cầu công đức. Cái lợi của người tu chính là thiện căn công
đức, đâu phải là tiền bạc vật chất. Mấy huynh đệ phải nhớ mình ở chỗ nào
nơi nào cũng phải gây tạo thiện căn công đức, đừng chạy theo những vật
chất bên ngoài.
Lúc giữ chức Tổng Vụ trưởng Tổng vụ Tăng sự tất cả là 10 năm. Trong
thời gian đó hễ thầy nào muốn du học qua Hồng Kông..., hễ đến tôi thì
tôi ký. Mà phải trực tiếp đến mới được, nếu qua trung gian thì người
khác sẽ nghĩ mình làm việc có điều không tốt, chẳng hạn như vì tiền. Tôi
chỉ nghĩ, phải trợ giúp cho mấy thầy được thuận duyên tu học, làm được
việc này cũng chính là vun bồi căn lành công đức cho mình, không bao giờ
dính đến tiền bạc.
Điều thứ hai: Tôi luôn làm theo khẩu hiệu ngầm của riêng mình: Những
việc đúng pháp, về mặt tinh thần hoặc vật chất thì “Không cầu cũng không
từ”. Đây là khẩu hiệu để tôi lập thân, nghĩa là “Không tìm cầu cũng
không từ chối”. Chẳng hạn, nếu có duyên cất chùa, mà cái duyên đó nó tự
đến, nhận thấy đáng thì không từ chối. Cho đến tứ sự cúng dường cũng
vậy, những vật gì không dùng, nhưng cũng không từ chối. Mình không sử
dụng thì chuyển đến người khác, cho đại chúng dùng. Lúc trùng tu chùa
Vạn Đức cũng vậy, tôi không cho đi quyên góp, ai hay biết thì đến cúng
dường, còn “tìm cầu” thì nhất định không.
Ngoài ra, nếu làm việc gì, dù có cái lợi lớn trước mắt nhưng khi làm
có cái hại xen vô trong hiện tại hoặc tương lai thì tôi quyết không làm,
không tham dự. Ví dụ như: Danh vị, tiền bạc, lời khen tặng… Nếu được
lợi thì phải xem có cái hại hay không, nếu có phải tránh xa, thấy hại mà
vẫn chạy vô thì bị nghiệp dẫn.
Tôi thấy việc tu hành đã trải qua mấy mươi năm, nhờ ứng dụng hai điều
trên nên không bị tổn thất chịu cái hại lớn, mà lại thấy việc nhẹ nhàng
thảnh thơi. Tuy vẫn có sự lo lắng cực nhọc, nhưng ít thôi, còn kết quả
cũng khá nhiều.
Ở đây tôi đã nói tận đáy lòng, mấy huynh đệ thấy đúng lý thì nên bắt
chước làm theo, để sự tu hành không bị vướng kẹt, thiện căn công đức
luôn được tăng trưởng. Đó là điều tôi luôn mong muốn ở nơi tất cả mấy
huynh đệ!