Luôn đi đầu thực hiện đại đoàn kết dân tộc

Thưa ông, ông có thể lý giải cơ duyên gì đã đưa Phật giáo đến với vị thế như ngày hôm nay ở đất nước Việt Nam và trong lòng người dân Việt?

- Nước ta hiện có 12 tôn giáo với trên 22 triệu tín đồ, gần 70 ngàn chức sắc, gần 22 ngàn cơ sở thờ tự. Trong đó, Phật giáo có trên 10 triệu tín đồ, hơn 45 nghìn chức sắc , gần 17 nghìn cơ sở thờ tự, con số đó đủ nói lên Phật giáo là tôn giáo có số lượng lớn so với các tôn giáo khác.

Trước khi Phật giáo du nhập tới nước ta, đã có một số tôn giáo từ nước ngoài truyền sang như Khổng giáo, Lão giáo từ Trung Quốc, trong nước đã có một số hình thức tín ngưỡng bản địa như thờ Mẫu, thờ Thánh, thờ thần nước, thờ thần rừng,…, sau khi Phật giáo du nhập vào nước ta theo thời gian còn có một số tôn giáo khác từ nước ngoài tiếp tục được truyền tới và trong nước có một số tôn giáo nội sinh.

Với triết lý nhân văn, được thể hiện qua tư tưởng từ bi, vô ngã và vị tha rất phù hợp với tình cảm, lối sống, suy nghĩ thương người như thể thương thân, lá lành đùm lá rách, trách nhiệm của mỗi con người trước cộng đồng.. của người Việt nên Phật giáo đã được đông đảo người Việt đón nhận và được thực hiện trong đời sống xã hội ngày một sâu rộng.

Trải qua nhiều biến cố lịch sử, trong suốt thời gian khá dài Phật giáo luôn tỏ rõ là một tôn giáo gần gũi, có nhiều đóng góp tạo nên lịch sử hào hùng của dân tộc và góp phần không nhỏ xây dựng bản sắc văn hóa Việt Nam. Phật giáo đã được nhiều các nhà lãnh đạo đất nước trong các giai đoạn lịch sử khác nhau đánh giá là tôn giáo yêu nước, gắn bó đồng hành cùng dân tộc trong suốt chiều dài lịch sử gần 2000 năm có mặt tại Việt Nam

Phật giáo còn thể hiện qua việc góp phần vào việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc. Bằng chứng là các vị minh quân từ xưa tới nay đã biết khai thác tư tưởng, triết lý lục hòa của Phật giáo để qua đó xây dựng khối đại đoàn kết, quy tụ lòng dân. Tư tưởng đạo Phật là tư tưởng từ bi, khoan dung, vô ngã không nghĩ tới cá nhân mà chỉ nghĩ đến những điều lớn lao cho mọi người, đó là xây dựng một xã hội an lạc, xây dựng một quốc gia hòa bình vì hạnh phúc chung của mọi người.

Chính điều đó đã giúp cho mọi người nhận thức được chân giá trị của mình trong đời sống xã hội, triệt tiêu mâu thuẫn giữa phe này nhóm khác và cùng nhau đoàn kết để xây dựng xã hội phát triển qua việc bảo vệ cuộc sống bình yên, chống giặc ngoại xâm, chấn hưng đất nước.

Xưa đã thế thì nay cũng thế, Phật giáo luôn là tôn giáo đi đầu gương mẫu trong thực hiện đoàn kết các tôn giáo để góp phần thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc. Phật giáo là tôn giáo luôn đi đầu trong xây dựng xã hội, hưởng ứng và thực hiện tích cực các chương trình xóa đói giảm nghèo, giúp đỡ người khó khăn, giúp nhau xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Hàng năm, Phật giáo huy động hàng trăm tỷ đồng để giúp cho đồng bào bị thiên tai dịch bệnh những người gặp hoàn cảnh khó khăn. Riêng năm 2010, Phật giáo đã huy động gần 700 tỷ đồng để giúp đỡ đồng bào khó khăn bị thiên tai, dịch bệnh, ốm đau...

Những hoạt động, đóng góp của Phật giáo luôn là tấm gương để các tôn giáo khác noi theo, cũng đã có những hoạt động từ thiện hiệu quả góp phần cùng nhau xây dựng xã hội mới tốt đẹp. Đó cũng chính là một trong những biểu hiện để khẳng định vai trò và giá trị đạo đức của tôn giáo.

Duy trì cân bằng đời sống xã hội, góp phần phát triển kinh tế

Có nhận định rằng, là một tôn giáo nhưng Phật giáo đã có rất nhiều đóng góp trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Nhìn từ góc độ quản lý nhà nước về tôn giáo, ông nghĩ sao về nhận định này?

- Xin khẳng định ngay rằng, Phật giáo đã có sự đóng góp rất to lớn, không thể phủ nhận trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.

Trước hết xin nói về đường hướng hành đạo, là một tổ chức tôn giáo nhưng Phật giáo luôn đảm bảo giữ vững quan điểm của một tổ chức tôn giáo yêu nước và đồng hành cùng dân tộc. Tại sao lại nói vậy? Vì nếu ngược dòng lịch sử thì có thể nói 2000 năm qua với truyền thống yêu nước lúc nào Phật giáo cũng gắn bó với đất nước, dân tộc, thể hiện lòng yêu nước, sự mong muốn độc lập dân tộc, tự cường.

Còn trong giai đoạn lịch sử  hiện tại thì Phật giáo là tôn giáo luôn ủng hộ chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước trong con đường xây dựng XHCN ở Việt Nam, qua đường hướng “Đạo pháp, Dân tộc  và Chủ nghĩa xã hội” mà Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã khẳng định từ khi thành lập  năm 1981.

Đường hướng này khẳng định phương châm hành đạo nhưng đồng thời cũng thể hiện triết lý yêu hòa bình, hướng tới sự an lạc, đó là triết lý, là tư tưởng Phật giáo và đó cũng là  mục đích của chủ nghĩa xã hội. Bản lĩnh này của Phật giáo đã có tác động rất lớn đến các tôn giáo khác, để các tôn giáo khác cũng phải có sự so sánh và điều chỉnh lại hành động của mình vì đất nước, vì dân tộc.

Về mặt kinh tế, tuy Phật giáo ít trực tiếp tạo ra sản phẩm kinh tế nhưng lại góp phần không nhỏ vào việc phát triển kinh tế - xã hội. Nói như vậy vì cần phải nhìn ở góc độ Phật giáo tích cực bảo tồn những giá trị vật chất mà tự nhiên đã có và con người đã làm ra.

Ví dụ, theo lời dạy của Phật giáo thì nếu muốn chặt cây, bắt cá cũng không được tận thu mà phải chừa cây con, cá bé lại để chúng tiếp tục có cơ hội sinh tồn, phát triển để là nguồn cung cấp cho người sau. Phật giáo cũng khuyến khích lao động thông qua  đề cao việc  mọi người phải tự giác lao động, mưu sinh qua một triết lý “Nhất nhật bất tác, nhất nhật bất thực” có nghĩa là một ngày không làm là một ngày không ăn.

Người theo đạo Phật có thể không trực tiếp làm ra của cải nhưng thay vào đó là việc tu nhân tích đức để làm gương cho người khác học theo, làm theo nhằm duy trì một xã hội tích cực, ổn định thông qua việc “ làm điều lành, không làm điều xấu”. Sự đóng góp quan trọng nhất của Phật giáo trong lĩnh vực kinh tế chính là sự nỗ lực giao dục con người duy trì sự cân bằng trong phát triển đời sống, tự nhiên và xã hội

Về mặt văn hóa, nhà bác học nổi tiếng Anhxtanh đã từng nói đại ý rằng: Nhân loại này muốn có một tôn giáo cho tương lai, gắn liền tôn giáo với khoa học, phù hợp với đời sống hiện đại thì tôn giáo đó không gì khác ngoài Phật giáo. Qua đó thấy rằng, những người theo đạo Phật không đơn thuần chỉ là học triết lý nhà Phật mà đã đạt tới kiến thức khoa học căn bản rất thiết thực.

Từ đấy có thể nói truyền bá tư tưởng Phật giáo là truyền bá tư tưởng khoa học vào đời sống con người. Mặt khác, Phật giáo có nhiều đóng góp ở giá trị đạo đức vì theo ngĩa của Phật giáo: Tu học chính là sửa mình, sửa bỏ  những thói quen xấu để luôn làm việc tốt nhằm có lợi cho mình và cho xã hội.

Ở Việt Nam, Phật giáo luôn có cơ duyên để phát triển

Hiện nay, ở Việt Nam có rất nhiều tôn giáo và có thể nói các tôn giáo đều có cơ hội, vận mệnh phát triển như nhau trong hành lang chính sách, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Từ đây, ông có thể cho biết xu hướng vận động của Phật giáo trong thời gian tới sẽ ra sao?

- Đảng và Nhà nước ta ngay từ khi lập nước đã có chủ trương rất rõ ràng với tôn giáo, Sắc lệnh về tôn giáo mà Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ngày 3/9/1945 là một minh chứng. Tinh thần tôn trọng tự do tín ngưỡng của nhân dân được Sắc lệnh khẳng định, tiếp đến điều đó đã được cụ thể hóa trong Hiến pháp và nhiều các văn bản pháp luật khác về sau và gần đây nhất là Pháp lệnh về Tín ngưỡng tôn giáo và Nghị định 22 hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh.

Tất cả chủ trương, chính sách, văn bản pháp luật của Nhà nước có liên quan tới tôn giáo đều nhằm đạt mục đích là: Làm sao để thực hiện tự do tín ngưỡng tôn giáo đối với tất cả mọi người theo hoặc không theo tôn giáo; đảm bảo tự do tín ngưỡng tôn giáo trong khuôn khổ của pháp luật nhằm phát huy những giá trị tốt đẹp của tôn giáo đóng góp cho đời sống xã hội đồng thời hạn chế việc lợi dụng tôn giáo chống lại lợi ích của nhân dân, của đất nước.

Cũng cần nói thêm rằng Nhà nước Việt Nam không có chính sách riêng biệt cho bất kỳ tôn giáo nào mà chủ trương bình đẳng mọi tôn giáo. Hiện nước ta có 12 tôn giáo và 33 tổ chức tôn giáo đã được công nhận.

Còn nói về xu hướng vận động của Phật giáo thì hiện Phật giáo đang có cơ hội phát triển đặc biệt trên toàn thế giới chứ không riêng gì Việt Nam; vì từ năm 1999 LHQ đã chọn ngày Tam hợp Đức Phật làm ngày văn hóa tôn giáo thế giới. Sự lựa chọn này chứng tỏ Phật giáo đã có tính ưu việt hơn từ rất nhiều những giá trị mà nhân loại tìm thấy ở Phật giáo, trong đó có một số giá trị như tôi đã nói ở trên.

Ở Việt Nam, Phật giáo đã gắn bó với đất nước, dân tộc suốt 2000 năm qua và hiện có những cơ duyên để Phật giáo phát triển hơn xuất phát từ nhu cầu tín ngưỡng của người dân cùng với chính sách tôn trọng tự do tín ngưỡng của Đảng và Nhà nước.

Xin cảm ơn ông!