Lời tuyên bố của Đức Đạt lai Lạt ma, người vốn chỉ chuyên tâm thuyết giảng về lòng trắc ẩn và hòa bình mà hiếm khi bày tỏ thẳng những triết lý về doanh nghiệp, nghe sao giống như một tổng giám đốc doanh nghiệp có tuổi đang chuẩn bị chuyển giao lại quyền lực của mình. 

Và quả thật, tinh thần lãnh đạo luôn là chủ điểm xuyên suốt trong rất nhiều giáo lý của Đức Đạt lai Lạt ma. Ngài thậm chí còn dùng Twitter để thường xuyên “tweet” về chủ điểm này. 

Những năm 1990, sau khi làm cố vấn quản lý quốc tế cho Đạt lai Lạt ma, Laurens van den Muyzenberg đã nhận ra tư tưởng ẩn giấu đằng sau những bài triết giảng ấy. Nhận thấy có thể kết hợp những tư tưởng mang tính phật giáo của Đức Đạt lai Lạt ma với lĩnh vực chuyên môn của mình, van den Muyzenberg đã cùng ngài viết cuốn sách The Leader’s Way (Con đường của nhà lãnh đạo).  

“Phần lớn khách hàng của tôi đều vướng phải những vấn đề liên quan đến đạo đức”, van den Muyzenberg nhận xét. “Thật khó có thể tìm người nào có đức độ được tôn kính đến như Đat lai Lạt ma”.

Dưới đây chúng tôi xin trích lọc một số giáo lý về người lãnh đạo đã được Đức Đạt lai Lạt ma đưa vào cuốn The Leader’s Way cũng như những bài thuyết giảng và những “tweets” của ngài.

Mở rộng tầm nhìn

Trong cuốn The Leader’s Way có hai thông điệp lớn. Phần thông điệp thứ nhất là: để lãnh đạo được, ta phải hiểu lý do vì sao ta hành động. Như Đức Đạt lai Lạt ma đã nói: “Bản chất của động cơ sẽ quyết định đặc tính của hành động”. Trong kinh doanh, điều này có nghĩa là ta phải nghĩ cho thấu về những hệ quả của các mục tiêu mà ta nhắm tới cũng như mục đích đằng sau những sự vụ hàng ngày. 

Ngoài ra, nó còn nhắc nhở ta không chỉ nghĩ về quyền lợi của mình mà cả quyền lợi của những người mà ta lãnh đạo. Việc tổ chức bàn thảo, lấy ý kiến của mọi người trong công ty và việc liên kết giữa các phòng ban là hai cách để đảm bảo rằng mọi người hiểu và đi theo hướng mà bạn chọn cho công ty. 

Thiết lập hành vi đúng

Đặt ra những nguyên tắc kinh doanh phổ biến không thôi là chưa đủ. “Tôi thấy nhiều công ty đặt ra những nguyên tắc hết sức cứng rắn nhưng họ lại không áp dụng được những nguyên tắc đó”, van den Muyzenberg nhận định. Để đảm bảo những nguyên tắc tốt đẹp nhất của ta được hiện thực hóa trong hoạt động kinh doanh, hãy xây dựng một hệ thống báo cáo, đánh giá tiến bộ một cách thường xuyên.

Rèn luyện trí óc

Đức Đạt lai Lạt ma nói rằng nếu trí óc không được uốn nắn thì nó sẽ giống như một con khỉ trên cây, lúc nào cũng quá khích và không thể tập trung. Phật giáo dùng cách tu luyện, hay còn gọi là thiền, để chế ngự hành vi này của não. Mặc dù ít CEO nào có ý định đến các phòng tập dưỡng sinh để thiền mỗi buổi sáng trước khi đi làm, nhưng Đức Đạt lai Lạt ma vẫn luôn nhắc nhở rằng rằng một khi trí não được rèn luyện và giữ được trạng thái ôn hòa thì những cơn bốc đồng, quá khích sẽ giảm đi và chất lượng tư duy sẽ được nâng cao. “Người lãnh đạo phải nhận thức được khi nào thì tư duy của người đó bắt đầu bị chế ngự bởi những cảm xúc tiêu cực như bực tức, giận dữ, mất bình tĩnh, thiếu tự tin, ganh ghét, tham lam” – Đức Đạt lai Lạt ma và van den Muyzenberg đã viết trong cuốn The Leader’s Way. “Những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực này không chỉ dẫn đến những quyết định sai lầm mà còn làm phí hoài trí lực”. Những kỹ thuật thiền cơ bản như hít thở sâu, thư giãn gân cốt và kiềm chế cảm xúc có thể giúp người lãnh đạo trở nên bình tĩnh, điềm đạm trong mọi lúc, mọi nơi. 

Tập trung vào niềm vui, niềm hạnh phúc

Điểm gì ở công ty khiến ta hài lòng? Điểm gì khiến ta không vui? Chỉ cần tự hỏi hai câu đơn giản này, người lãnh đạo có thể tìm ra cách tốt nhất để tạo động cơ làm việc cho nhân viên, thuyết phục khách hàng và giúp đỡ cho các cổ đông. Theo Đức Đạt lai Lạt ma, niềm vui, niềm hạnh phúc là hình thái chung nhất của động lực. “Ta thường quên đi rằng dù có nhiều điểm khác biệt nhưng ta vẫn giống nhau ở một điểm cơ bản nhất, đó là ước vọng về hòa bình và hạnh phúc”. – Ngài nói trên Twitter ngay tháng 11 vừa qua. Sự hài lòng của nhân viên, khách hàng và cả cổ đông phải là tiền đề mấu chốt. 

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là doanh nghiệp phải hy sinh lợi nhuận để làm được điều đó. “Một số người nghĩ rằng để có hạnh phúc, họ phải đánh đổi tiền bạc, nhưng thực ra không phải thế” - van den Muyzenberg cho biết. “Một công ty hạnh phúc là một công ty thành công. Khi bạn quan tâm đến khởi nguồn của niềm hạnh phúc thì lúc ấy bạn đang đầu tư nhiều hơn cho thành công”. 

Trở nên gắn kết

Đạo Phật cho rằng có mối giao hòa, gắn kết giữa vạn vật – con người chỉ thực sự tồn tại trong mối tương quan với những người khác. Từ quan điểm phật giáo, doanh nghiệp được coi là một mạng lưới các mối quan hệ, một sinh vật siêu phàm mà chỉ hoạt động khi mọi mối liên kết được hiện thực hóa. “Nhà lãnh đạo giao hòa luôn tự coi mình là một nguồn xung lực cho hệ thống giao hòa và nhìn ra mục đích của hệ thống đó”, -  Đức Đạt lai Lạt ma và van den Muyzenberg viết trong cuốn The Leader’s Way. 

Khi một xung lực – có thể là bất cứ thứ gì, từ một cuộc trò chuyện, một bài thuyết trình cho đến một chính sách – chạm đến một cá nhân khác, nó làm sản sinh ra ý tưởng và kích hoạt chuỗi phản ứng cho năng suất sáng tạo. Nhiệm vụ của người lãnh đạo là quản lý và duy trì nguồn xung lực đó cho đội ngũ nhân viên. Tuy nhiên, sự giao hòa không chỉ dừng lại ở quan hệ nội bộ công ty mà còn cả quan hệ  với khách hàng, người tiêu dùng, khu vực tài chính và thậm chí đối thủ. 

Luôn lạc quan

Điều hành doanh nghiệp là một việc vô cùng khó khăn. Những doanh nhân hay chủ doanh nghiệp nhỏ rất dễ rơi vào trạng thái lúc nào cũng lo lắng mọi thứ sẽ trở nên khó khăn và luôn chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất. Tuy nhiên, ngược lại, Đức Đạt lai Lạt ma lại khuyên doanh nghiệp nên có cái nhìn lạc quan: “Hãy ơn trời rằng hoàn cảnh của mình hơn rất nhiều người và có nhiều hứa hẹn và rồi lấy đó làm niềm vui, làm thế mạnh của mình” – Ngài đã nói thế trong một “tweet” của tháng trước. Mọi vấn đề đều có cách giải quyết và có thái độ đúng ngay từ đầu có thể giúp bạn tìm ra cách giải quyết đó.