nhưng vẫn còn nhiều người ganh ghét phỉ báng phá hoại, thì
bạn là hàng phàm phu thì làm sao tránh khỏi những lời chỉ trích dèm pha,
phỉ báng. Điều quan trọng là bạn làm gì lợi ích cho Đạo cho đời, bạn
cảm thấy đúng thì làm, điều đó mới quan trọng. Còn những ai phỉ báng bạn
thì hay noi gương theo đức Thế Tôn để độ những kẻ ác như sau: 1. Quán chiếu giữa cho và nhận của người ác và người thiện
“Một
thời Thế Tôn trú ở Ràjagaha (Vương Xá), Veluvana (Trúc Lâm), tại chỗ
nuôi dưỡng các con sóc. Bà-la-môn Akkosaka Bhàradvàja được nghe
Bà-la-môn thuộc dòng họ Bhàradvàja đã xuất gia với Thế Tôn, từ bỏ gia
đình, sống không gia đình. Ông phẫn nộ, không hoan hỷ, đi đến Thế Tôn;
sau khi đến, nói những lời nói không tốt đẹp, ác ngữ, phỉ báng và nhiếc
mắng Thế Tôn. Ðược nghe nói vậy, Thế Tôn nói với Bà-la-môn Akkosaka
Bhàradvàja:
- Này Bà-la-môn, Ông nghĩ thế nào? Các thân hữu bà con huyết thống, các khách có đến viếng thăm Ông không?
- Thưa Tôn giả Gotama, thỉnh thoảng, các thân hữu, bà con huyết thống, các khách có đến viếng thăm tôi.
- Này Bà-la-môn, Ông nghĩ thế nào? Ông có sửa soạn cho họ các món ăn loại cứng, loại mềm và các loại đồ nếm không?
- Thưa Tôn giả Gotama, thỉnh thoảng tôi sửa soạn cho họ các món ăn loại cứng, loại mềm, các loại đồ nếm.
- Nhưng này Bà-la-môn, nếu họ không thâu nhận, thời các món ăn ấy về ai?
- Thưa Tôn giả Gotama, nếu họ không thâu nhận, thời các món ăn ấy về lại chúng tôi.
-
Cũng vậy, này Bà-la-môn, nếu Ông phỉ báng chúng tôi là người không phỉ
báng; nhiếc mắng chúng tôi là người không nhiếc mắng; gây lộn với chúng
tôi là người không gây lộn; chúng tôi không thâu nhận sự việc ấy từ Ông,
thời này Bà-la-môn, sự việc ấy về lại Ông. Này Bà-la-môn, sự việc ấy
chỉ về lại Ông. Này Bà-la-môn, ai phỉ báng lại khi bị phỉ báng, nhiếc
mắng lại khi bị nhiếc mắng, gây lộn lại khi bị gây lộn, thời như vậy,
này Bà-la-môn, người ấy được xem là đã hưởng thọ, đã san sẻ với Ông. Còn
chúng tôi không cùng hưởng thọ sự việc ấy với Ông, không cùng san sẻ sự
việc ấy với Ông, thời này Bà-la-môn, sự việc ấy về lại Ông! Này
Bà-la-môn, sự việc ấy về lại Ông”!
Lúc bấy giờ đức Thế Tôn liền nói bài kệ:
“Với vị không phẫn nộ,
Phẫn nộ từ đâu đến?
Sống chế ngự, chánh mạng,
Giải thoát, nhờ chánh trí.
Vị ấy sống như vậy,
Ðời sống được tịch tịnh.
Những ai bị phỉ báng,
Trở lại phỉ báng người,
Kẻ ấy làm ác mình,
Lại làm ác cho người.
Những ai bị phỉ báng,
Không phỉ báng chống lại,
Người ấy đủ thắng trận,
Thắng cho mình, cho người.
Vị ấy tìm lợi ích,
Cho cả mình và người.
Và kẻ đã phỉ báng,
Tự hiểu, lắng nguôi dần.
Bậc Y sư cả hai,
Chữa mình, chữa cho người,
Quần chúng nghĩ là ngu,
Vì không hiểu Chánh pháp” [1]
Đoạn
Kinh này cũng giống trong Kinh Tứ Thập Nhị Chương đức Phật dạy giữa
người cho và người nhận như sau: "Có người nghe ta giữ đạo, thực hành
tâm đại nhân từ, nên đến mắng ta; ta im lặng không phản ứng”. Người kia
mắng xong, ta liền hỏi: "Ông đem lễ vật biếu người khác, người kia không
nhận thì lễ vật ấy trở về với ông không?" Ðáp: "Về chứ". Ta bảo: "Nay
ông mắng ta, ta không nhận thì tự ông rước họa vào thân, giống như vang
theo tiếng, bóng theo hình, rốt cuộc không thể tránh khỏi. Vậy, hãy cẩn
thận, đừng làm điều ác" [2] Điều này cũng tương tự có một
Câu
chuyện, có một người bạn ghét một người bạn, người ấy chạy vào rừng hét
lên: “Ta ghét ngươi” thì trong rừng cũng vang lại tiếng ấy “ta ghét
ngươi.” Như vậy giữa cho và nhận, người ấy cho những gì, người ấy nhận
lại thứ đó. Nếu bạn là người tu hành bạn hãy quán chiếu giữa người cho
và người nhận đã chia sẻ ở trên bạn sẽ thắng được cơn sân và dứt bỏ sự
oán thù, và đối trị lại những kẻ ác phỉ báng muốn hãm hại bạn.
2. Quán chiếu hậu quả của người ác hại người hiền
Một
thời Thế Tôn ở Ràjagaha, Veluvana, tại chỗ nuôi dưỡng các con sóc.
Bà-la-môn Bilangika Bhàradvàja được nghe: "Bà-la-môn thuộc dòng họ
Bhàradvàja đã xuất gia với Sa-môn Gotama, từ bỏ gia đình, sống không gia
đình". Phẫn nộ, không hoan hỷ, vị ấy đi đến Thế Tôn; sau khi đến, giữ
yên lặng, đứng một bên. Rồi Thế Tôn, với tâm tư của mình, biết được tâm
tư của Bà-la-môn Bilangika Bhàradvàja, liền nói lên bài kệ cho Bà-la-môn
Bilangika Bhàradvàja:
Ai hại người hiền thiện,
Thanh tịnh, không cấu nhiễm,
Ác hạnh được chín mùi,
Phản lại hại người ngu,
Chẳng khác gì ngược gió,
Lại tung vãi bụi trần. [2]
Điều
này: đức Phật cũng dạy trong Kinh Tứ Thập Nhị Chương, người ác muốn hãm
hại, phỉ báng bôi nhọ người hiền thì kết quả: "Kẻ ác hại người hiền
giống như ngước mặt lên trời mà nhổ nước miếng, nhổ không tới trời, nước
miếng rơi xuống mặt mình. Ngược gió tung bụi, bụi chẳng đến người khác,
trở lại dơ thân mình, người hiền không thể hại được mà còn bị họa đến
bản thân"[3]
Cho nên bạn đừng lo lắng gì cả, bạn hãy im lặng,
nhẫn nhục đừng để tâm bạn nổi sân, bạn đừng vì lời phỉ báng nhục mạ của
người khác, bạn nổi tâm sân thì chính bạn tự đốt rừng công đức của bạn,
Ví
dụ: Bạn chỉ cần một ngọn lửa nhỏ bạn cũng có thể đốt cháy cả khu rừng.
Vì thế bạn hãy cẩn thận đừng lao đầu vào vòng thị phi tự giết chết bản
thân bạn. Còn những ai muốn hãm hại bạn thì nhân quả nghiệp báo sẽ phán
xét, bạn đừng có bận tâm chuyện thị phi, bạn hãy nên làm gì lợi ích cho
chính bản thân của bạn và người khác. Nếu bạn thật sự là người thiện bạn
đừng lo sợ tâm lý vì hành vi của bạn trong sạch, bạn không nên ẩn danh,
hay chạy trốn sự thật, đó là bậc trượng phu sống ở đời một cách oanh
liệt mới là người con Phật. Chỉ có những kẻ xấu không trượng phu mới sợ
hành vi của họ bại lộ, sợ mọi người chê trách, họ thường chơi trò ném đá
dấu tay, thường nặc danh để hãm hại người khác, không dám xuất đầu lộ
diện với sự thật. Như vậy, những kẻ không trượng phu thì lời nói của họ
bao giờ cũng vô giá trị, còn riêng bản thân của bạn, bạn không làm việc
gì sai trái thì chẳng ai hại được bạn
Qua câu chuyện thị phi
của tôi vừa rồi thì tôi nhớ lại câu chuyện trong một cuốn sách đã kể,
tôi không nhớ tiêu đề, câu chuyện kể như sau: "Có một người thợ săn dắt
bầy chó vào rừng săn bắn, gặp một vị Tỳ kheo. Sau khi săn, chẳng có con
thú nào, thợ săn cho là xui vì gặp vị tu sĩ, do vị tu sĩ này mình mất đi
nguồn lợi, vì thế nên người thợ săn xua chó cắn vị Tỳ kheo. Vị Tỳ kheo
hoảng sợ trèo lên cây tránh bầy chó, Người thợ săn chưa hả tức, lấy cung
tên nhắm vị Tỳ kheo mà bắn trúng vào bàn chân của vị Tỳ kheo. Vì hoảng
sợ và đau, nên vị này đánh rơi tấm y xuống, chụp lên đầu người thợ săn.
Bầy chó dữ thấy một người đang lúng túng trong tấm y vàng, tưởng là vị
Tỳ kheo té xuống, liền tập trung cắn xé chủ mình cho đến chết.” Nhờ qua
câu chuyện này tôi đã chinh phục được tâm sân chính bản thân mình và
thắng được cơn giận của kẻ ác hãm hại. Trong (Trường Bộ Kinh I. trang
649) và Kinh Pháp Cú 103 đức Phật dạy rằng:
Dầu tại bãi chiến trường
Thắng hàng ngàn quân địch,
Tự thắng mình tốt hơn,
Thật chiến thắng tối thượng.
3. Quán chiếu nguyên nhân của sự phỉ báng
Đức
Phật dạy rằng: "Người ác nghe nói ai làm điều thiện thì đến để phá
hoại. Khi gặp người như vậy, các ông phải tự chủ, đừng có tức giận trách
móc. Bởi vì, kẻ mang điều ác đến thì họ sẽ lãnh thọ điều ác đó".[4]
Bởi
vì trong cuộc sống người ác luôn tìm mọi cách hãm hại người hiền có rất
nhiều lý do, (1) chỉ vì lòng ganh tỵ, (2) vì muốn bảo vệ cái bản ngã,
(3) vì người ác không muốn người thiện nghịch ý với họ, (4) vì họ muốn
phá Đạo, (5) vì tâm tham, hoặc ái dục dẫn đến sự xung đột phỉ báng sát
hại lẫn nhau: Do vậy đức Phật dạy rằng: "Này các Tỳ kheo, do dục vọng
làm duyên, nên vua tranh chấp với vua, Sát đế lợi tranh chấp với Sát đế
lợi, Bà la môn tranh chấp với Bà la môn, gia chủ tranh chấp với gia chủ,
cha mẹ, anh em, bè bạn tranh chấp lẫn nhau. Khi chúng đã dấn thân vào
sự tranh chấp, chúng đánh nhau bằng tay, ném nhau bằng đá, đập nhau bằng
gậy và chém nhau bằng gươm. Do đó, chúng bị tử thương, hoặc ngắc ngư
quằn quại" [5]
Vì những nguyên nhân ở trên cũng có thể những
người ác luôn tìm cách tấn công người thiện. Bởi vì khi bạn làm thiện
phát khởi tâm bồ đề, thì được nhiều người quý mến và theo bạn, đồng cảm
với bạn. Thì ngược lại bạn phải chịu cảnh của những người luôn tìm cách
rình rập, chờ sơ hở của bạn rồi tấn công để trả thù. Nếu vì lý do này
bạn nổi sân hận, thù oán, buồn phiền trách giận thì thiện pháp, phước
đức của bạn sẽ tổn giảm vì “nhất niệm tâm sân khởi, bát vạn chướng môn
khai.”
Bạn hãy xem như là một món nợ nhiều đời nhiều kiếp đã
vay của họ, hôm nay bạn hãy hoan hỷ trả nợ ấy cho xong. Còn nếu mình trả
đũa thù hận lại như họ, thì mình cũng đâu khác gì những kẻ ác như họ.
Theo quy luật của nhân quả, thì ai gieo gió sẽ gặt bão, những người ác
hại bạn, phỉ báng bạn thì chính họ tự hại bản thân và thanh danh của họ,
một ngày nào đó họ sẽ bị đánh đổ gia tài của họ đã gầy dựng và bị người
khác khinh chê
4. Quán chiếu thị phi
Trong cuộc
sống, đôi khi một sự việc bao giờ cũng có hai mặt của nó giữa cái thiện
và cái ác, ghét và thương. Người thương bạn cho là đúng, người ghét bạn
thì cho là sai. Như vậy bạn hãy xem:
Chữ thương, chữ ghét, chữ chê
Do ta vướng bận, si mê bám vào
Để tâm trong sáng ngàn sao
Ái biệt ly khổ ai nào dễ quên
Tiếng thương như gió diệu êm
Chữ chê tức giận nổi sân hãi hùng
Thôi thì hãy sống ung dung
Thương chi cho khổ, ghét chung thêm sầu (T. Trí Giải)
Trong
cuộc sống tu hành bạn đừng bao giờ chạy theo cái đúng, cái sai. Bởi lẽ
cái đúng và cái sai là tùy theo quan điểm chủ quan của mỗi người: Mình
đứng trên phương diện này cho là đúng, tuy nhiên người khác đứng trên
quan điểm khác lại cho là sai. Vì vậy giữa cái đúng và cái sai đều giả
tạm, ai ai cũng cố chấp cho quan điểm của mình là đúng do đó tạo ra sự
xung đột lẫn nhau, làm mất đi sự bất hòa trong tinh thần học Phật tạo
đau lòng người Phật tử. Bạn hãy tạo cái tâm mình như một tảng đá kiên cố
không lung lay trước thị phi.
Như đá tảng kiên cố,
Không gió nào lay động,
Cũng vậy, giữa khen chê,
Người trí không dao động. (Pháp Cú, kệ số 81)
5. Học hạnh kham nhẫn.
Nếu
bạn là người con Phật thì bạn hãy luôn trang bị cho mình một chiếc áo
giáp của lòng kham nhẫn, Trong tiến trình tu tập bạn thường gặp những
nghịch cảnh xung quanh tác động vào tâm lý. Nếu bạn không có một tinh
thần vững chắc, bạn dễ bị bất thôi tâm Bồ đề và làm nô lệ cho chúng ma:
Người tu học Đạo phải cho thông
Sai biệt chúng sinh, tâm bất đồng
Chữ "ghét" chữ "chê", tâm học "Nhẫn"
Ba chữ vẹn toàn sống thong dong (T. Trí Giải)
Vì
vậy, trong Kinh Tứ Thập Nhị Chương đức Phật dạy người tu hành phải biết
kham nhẫn: "Người tu hành theo Ðạo như một người chiến đấu với vạn
người. Mặc áo giáp ra cửa, tâm ý hoặc khiếp nhược, hoặc đi nửa đường
thối lui, hoặc chiến đấu đến chết, hoặc đắc thắng mà về. Người Sa môn
học Ðạo (cũng vậy) phải có ý chí kiên cường, dũng mãnh tiến lên, không
sợ cảnh tượng trước mắt (làm chướng ngại) phá tan các loài ma để đắc Ðạo
thành đạo quả" [6]
Qua đoạn kinh này giúp cho tôi biết học
cách kham nhẫn trở lại, tôi sẽ lặng im, giúp cho tôi ý chí kiên cường
dõng mãnh để tiến lên bằng cách:
Dù cho gian khổ dặm đường
Sa môn kham nhẫn không vướng bụi trần
Dong ruổi góp nhặt cơn sân
Mang về vun bón chân tâm Bồ đề
Khi nào hoa quả sum sê
Hái tặng hạt giống Người về ươm tâm
Trồng trên mảnh đất hồng trần
Nhổ cỏ phiền não, quả tầm Thánh nhân (T. Trí Giải)
Qua
sự quán chiếu cho bản thân của người viết để đối trị thị phi của những
người khác muốn hãm hại, Hôm nay, xin chia sẻ bài học này đến quý Phật
tử và bạn đọc gần xa xem như một chìa khóa giúp bạn có phương pháp để
hóa giải sự xung đột trong các mối quan hệ trong cuộc sống của quý vị.
Vô thường lá rụng, ở bên sân
Nhặt lá vàng rơi, sạch cõi trần
Phiền não trong tâm, nhặt dứt bỏ
Tâm hồn thanh tịnh, khỏi trầm luân (T. Trí Giải)
Thích Trí Giải
Chú thích:
[1]
Tương Ưng Bộ - Samyutta Nikaya Hòa thượng Thích Minh Châu dịch Việt Tập
I - Thiên Có Kệ, Chương VII Tương Ưng Bà La Môn, phần Phỉ Báng
[2] Kinh Tứ Thập Nhị Chương, chương VII. Thích Viên Giác dịch
[3] Tiếp theo: chương VIII
[4] Tiếp theo [1]: phần Bilangika
[5] Kinh Tứ Thập Nhị Chương chương VI. Thích Viên Giác dịch
[6] (Trung bộ kinh I,tr.87) Hòa thượng Thích Minh Châu dịch Việt
[7] Kinh Tứ Thập Nhị Chương chương XXXIII. Thích Viên Giác dịch