90% dân số Myanmar theo đạo Phật, nên việc “mượn” tôn giáo này để thúc đẩy các quan hệ văn hoá với Myanmar là một cách hợp lý mà Ấn Độ đang thực hiện. Và không chỉ có Ấn Độ.

Tượng Phật và thánh vật ở Myanmar

Vào tháng 12.2012, Ấn Độ và Myanmar đã đồng tổ chức hội thảo về nghiên cứu Phật giáo kéo dài ba ngày tại học viện Phật giáo quốc tế Sitagu ở thành phố Yangon của Myanmar.

Ngoại trưởng Ấn Độ, ông Salman Khurshid đã cùng tham dự với phó Tổng thống U Sai Mauk để khai mạc hội thảo có sự tham gia của nhiều khách mời đến từ nhiều nước Đông Nam Á.

Ông Khurshid cũng tham dự lễ khánh thành công trình tượng Phật cao 5m ở chùa Shwedagon linh thiêng ở Yangon. Tượng Phật này được chính Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh cúng dường trong chuyến thăm Myanmar vào tháng 5.2012.

Tháng 11.2011, Trung Quốc đã cung tống xá lợi răng Phật đến Myanmar. Thánh vật của đền Linh Quang ở Bắc Kinh đã được đưa đến nhiều thành phố của Myanmar, trong đó có cả thủ đô cũ Yangon và thủ đô mới Naypyidaw, và đã thu hút nhiều Phật tử đến chiêm bái.

Được truyền thông Trung Quốc đưa tin rầm rộ, sự kiện nói trên là hoạt động nằm trong khuôn khổ thoả thuận giữa đền Linh Quang và chùa Shwedagon nhằm mở rộng các mối quan hệ tôn giáo giữa hai nước.

Cả Trung Quốc và Ấn Độ đều đang cạnh tranh nhau trong việc xây dựng quan hệ với Myanmar. New Delhi đang tìm kiếm các cơ hội xây dựng đường sá, hải cảng, và đập thuỷ điện để cạnh tranh với hàng loạt các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng mà Trung Quốc triển khai ở Myanmar.

Và các nhà ngoại giao cho rằng Ấn Độ có thể sử dụng “sức mạnh mềm” để tạo sự ảnh hưởng ở Myanmar. Cựu ngoại trưởng Ấn Độ, ông Krishnan Srinivasan nhận định: “Phật giáo ở châu Á là một trong những vốn quý to lớn nhất của chúng tôi, một yếu tố đặc biệt trong sức mạnh mềm của chúng tôi”.

Mặc dù thừa nhận Trung Quốc có nguồn tài chính to lớn để tạo ảnh hưởng với Myanmar, ông Srinivasan cho rằng Trung Quốc không sánh được với Ấn Độ trong việc sử dụng Phật giáo như một sức mạnh mềm ở Myanmar.

Ở thành phố Lumbini, nơi đức Phật chào đời, Trung Quốc muốn đổ 3 tỉ USD vào để xây dựng sân bay mới, đường cao tốc, khách sạn, các trung tâm hội nghị, các đền đài, và một đại học về Phật giáo, nhưng đại hội Phật giáo toàn cầu do Ấn Độ tổ chức đã phản đối điều này.

Nói về các hoạt động quảng bá Phật giáo ở nước ngoài của Trung Quốc, giáo sư về quan hệ quốc tế Sabyasachi Basu Roy Chaudhuri của Ấn Độ, nhận xét: “Đây không phải là hành động chống đỡ của Bắc Kinh trước các chỉ trích toàn cầu về chính sách của họ đối với Tây Tạng, nơi ngày càng có nhiều tăng lữ tự thiêu để phản đối sự ngược đãi. Đó còn là việc tạo cảm xúc văn hoá và tôn giáo để kết nối với các nước có Phật giáo phổ biến”.

Một sức mạnh mềm

Ở Nepal, Trung Quốc đã cấp vốn cho dự án 3 tỉ USD để phát triển thành phố Lumbini, nơi Đức Phật chào đời. Và Nepal là một vùng đệm quan trọng giữa Ấn Độ và Trung Quốc, mà New Delhi không hề thấy thoải mái khi Bắc Kinh gia tăng ảnh hưởng ở Nepal, giống như ở Myanmar.

Sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc ở Sri Lanka cũng làm Ấn Độ lo lắng. Và trong tháng 8.2012, Ấn Độ đã đưa các thánh vật Kapilavastu lưu giữ ở bảo tàng quốc gia ở New Delhi đến giới thiệu ở nhiều vùng của Sri Lanka, thu hút sự chú ý của đông đảo Phật tử ở đảo quốc này.

Các nhà hoạch định chính sách Ấn Độ lo ngại sự bao vây chiến thuật của Trung Quốc bằng cách tăng cường quan hệ với các nước láng giềng của Ấn Độ như Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka, Nepal và Myanmar.

Trong khi đó, Trung Quốc lại lo ngại việc Ấn Độ tăng cường các mối quan hệ với Nhật Bản, Việt Nam, Úc, và các nước khác. Các chiến lược gia Trung Quốc lo ngại rằng Mỹ đang tìm cách đưa Ấn Độ đến với các nước này để đối phó với Trung Quốc.

Trong sự căng thẳng không dứt này, Phật giáo có thể tiếp tục là một yếu tố quan trọng trong tổng thể sức mạnh mềm mà Ấn Độ và Trung Quốc đang sử dụng để giành được trái tim và tâm trí trong khu vực.

Theo Trà Sương (Al Jazeera/SGTT)