Thật ra rằm tháng Giêng tuy không phải là lễ
quan trọng của Phật giáo so với rằm tháng Tư (Phật đản) và rằm tháng Bảy
(Vu lan) nhưng trùng hợp với lễ Thượng nguyên và Tết Nguyên tiêu trong
dân gian, đồng thời ngày này là rằm đầu tiên của năm mới, thời điểm
thích hợp nhất để cầu nguyện an lành cho cả năm, nên thu hút sự tham gia
đông đảo của giới Phật tử và toàn thể dân chúng.
Trong dân gian với số đông người theo phong tục thờ cúng ông bà thì
rằm tháng Giêng trước hết được hiểu một cách đơn giản là ngày rằm lớn.
Tùy theo tín ngưỡng và ngành nghề, có gia đình lễ bái chư Phật, có gia
đình cúng thổ công, thần tài hoặc cúng âm hồn... Rằm tháng Giêng nhà nào
cũng phải có lễ cúng gia tiên để bày tỏ lòng hiếu kính với ông bà, cha
mẹ, cảm ơn trên đã phù hộ cho con cháu an lành, làm ăn khá giả. Còn theo
các nhà thuật số, ngày rằm tháng Giêng còn là ngày vía Thiên quan, tại
các đền chùa có làm lễ dâng sao, cúng các vị sao để giải trừ tai ách
quanh năm. Lễ vật cúng dâng sao dùng hoa quả, trầu cau, xôi oản, chè
rượu, vàng mã và hình nhân thế mạng.
Trước đây lễ rằm tháng Giêng còn thường gọi là Tết muộn bởi những
gia đình khá giả tiếp tục ăn Tết và chơi mai, đào nở muộn; những người
đi làm ăn xa ở lại qua ngày rằm tháng Giêng mới lên đường; những người
không may đau yếu vào đúng dịp Tết, sau Tết đã khoẻ mạnh trở lại hoặc
nhiều gia đình tang ma có người chết vào dịp Tết Nguyên Đán , được ăn
tết " bù "... Vì vậy, từ lâu trong tâm thức người Việt, rằm tháng Giêng
đã có ý nghĩa không khác gì ngày Tết Nguyên đán.
Đêm ngày rằm
tháng Giêng âm lịch cũng là Tết Nguyên Tiêu cổ truyền của nhân
dân Trung Quốc, cũng gọi là "Tết Hoa Đăng ". Do đó những nơi có
người Hoa sinh sống lễ đón rằm tháng Giêng thường treo đèn kết hoa,
mọi người ra ngắm cảnh hoa đăng, đố câu đối...
Ngày nay,
cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, cách đón ngày rằm của người
dân cũng ít nhiều thay đổi. Bởi cuộc sống có nhiều sự cạnh tranh khiến
con người càng phải đối mặt với nhiều rủi ro, vì vậy rằm tháng Giêng đa
số mọi người thường đi lễ chùa và giải hạn nhằm cầu mong sự phù hộ để có
một năm an lành và làm ăn phát đạt.
Theo Lao Động