Huế, thành phố có
nhiều chùa chiền. Ở nông thôn, mỗi làng đều có chùa, gọi là “chùa làng”.
Từ thời chúa Nguyễn Phúc Chu, hoàng tộc đã ăn chay. Các hoàng thân đều
xây chùa riêng làm công đức. Tại đàn Nam Giao có một khu nhà đồ sộ tên
là Trai cung để vua lên ở, ăn chay trước khi tế trời. Cố đô Huế có cả
những người không đi chùa, nhưng ăn chay bốn ngày trong một tháng. Vì
thế “truyền thống” ăn chay trong gia đình, rất phổ biến ở Huế.
Đến Huế, dù ở thành phố
hay nông thôn, du khách có thể thưởng thức món chay ở khắp nơi. Món chay
ngon, thanh đạm mà vẫn tốt cho sức khoẻ, lại rẻ. Muốn dùng thử, vào chợ
Đông Ba, Bến Ngự, An Cựu (chỉ bán món chay ngày mùng 1, ngày rằm), với
đủ món chay “giả mặn”. Về các chợ quê cũng có món chay. Đến bánh chưng,
bánh tét, bánh canh, bún, phở, bánh bèo, nậm, lọc bán rong trên đường
phố; những ngày rằm, mùng 1 cũng nấu kiểu chay.
Đến vùng phụ cận phía tây
Huế, được mệnh danh là khu phố “chùa chiền”, dọc theo các phố cổ Phan
Bội Châu, Điện Biên Phủ, Thuỷ Xuân, cứ vài bước chân du khách sẽ thấy
một quán bán món chay. Món chay ở đây bán theo kiểu buffet, có hàng chục
món để chọn, giá bình dân.
Không hề thua kém ẩm thực
cung đình Nguyễn, món chay ở Huế thật sự ngon và hấp dẫn về hình thức.
Những đầu bếp nổi tiếng ở Huế cho biết nấu cỗ chay rất tốn công, mất
thời gian gấp đôi cỗ mặn. Nào làm chả bằng quả chuối mật nấu chín, bóc
vỏ, giã nhỏ với gia vị, bột thính, xong trộn đều với bí đao thái hột
lựu, gói lá chuối đem hấp. Miếng chả quế cắn ra mới biết là khuôn đậu,
trên mặt phết phẩm màu đem hấp. Sườn rán là khoai lang, vỏ đậu xanh bọc
ngoài, chiên vàng. Con cá lóc da khía trông như thật được làm từ quả
chuối xanh tẩm gia vị. Dĩa chả ram chỉ là nấm, miến tàu, gói bánh đa
nem…
Người nấu chay giỏi đến quả
mít non cũng thành thịt gà bóp tiêu muối, rau răm y như thật… Mà đâu
chỉ nhà hàng chay sang trọng, vào bất cứ chợ bình thường nào cũng thấy
dù chỉ là một sạp hàng nhỏ, vẫn bày bán ít nhất 30 – 50 món chay hương
vị đậm đà. Đặc biệt màu sắc các món ăn thật đẹp mắt.
Nếu đến các khu phố đông
đảo khách du lịch ở bờ nam sông Hương như Phạm Ngũ Lão, Đội Cung, Bà
Triệu, Nguyễn Công Trứ sẽ gặp các tiệm bán thức ăn chay bài trí rất
thanh nhã, tên hiệu Bồ Đề, Tịnh Tâm, An Lạc, Tịnh Bình...
Tuy phải chế biến tỉ mỉ,
công phu nhưng món chay rẻ hơn món mặn khoảng 20.000 – 30.000 đồng/món.
Những hàng chay sang trọng hơn, chế biến bằng nguyên liệu và gia vị từ
Đài Loan, Hong Kong, Singapore… tất nhiên giá cũng mắc hơn, thường phục
vụ đối tượng du khách nước ngoài.
Khi chiều về là lúc phố ăn
chay ở Huế nhộn nhịp. Những hàng chay tấp nập du khách đến ăn tối,
thưởng thức các món chay kho nấu kiểu Huế.
bài và ảnh: Vũ Hào (SGTT.VN)