Vấn
đề
Hiện nay, vào một nhà sách, chúng ta không khó để tìm những
tựa sách Phật học. Nhưng để tìm sách Phật giáo cho riêng đối tượng thiếu niên,
nhi đồng (khoảng từ tuổi biết đọc cho đến 16 tuổi) thì lại là điều vô cùng khó.
Thỉnh thoảng, có thể thấy trên kệ có vài quyển Truyện cổ Phật giáo hay
truyện tranh. Chỉ có thế thôi và thường không vượt qua được giới hạn đó.
Chất lượng in ấn sách Phật giáo dành cho thiếu nhi thường
cũng không cao, truyện tranh thường chỉ là tranh đen trắng, hiếm thấy tranh
màu. Cái lợi giá thành hạ thì đã đành nhưng nhược điểm kém hấp dẫn đối với trẻ
nhỏ cũng bộc lộ rõ.
Tìm sách Phật giáo dành cho thiếu nhi ở phòng phát hành kinh
sách các chùa càng là một việc khó hơn.
Đó là về sách. Còn báo chí Phật giáo dành riêng cho đối tượng
thiếu niên nhi đồng có thể nói là một mảng trắng. Báo, tạp chí hay dạng ấn phẩm
định kỳ Phật giáo cũng đã có thể chiếm một số vị trí trang trọng trong một số
nhà sách. Trong khi đó, báo, tạp chí, ấn phẩm định kỳ Phật giáo dành riêng cho
đối tượng thiếu niên nhi đồng không có. Điều đáng tiếc này diễn ra trong bối
cảnh tạp chí, ấn phẩm định kỳ Phật giáo nhìn chung đã có chuyển biến trong việc
xuất bản, phát hành thời gian qua. Bài viết trên các tạp chí, ấn phẩm định kỳ
Phật giáo hiện nay đi vào chiều sâu, thích hợp với người có học am hiểu Phật
pháp, không thích hợp với giới trẻ, thiếu niên, nhi đồng, với đặc điểm riêng về
lứa tuổi, về tâm lý, trình độ Phật học cũng như trình độ lãnh hội nói chung còn
giới hạn.
Tuy nhiên, thiếu niên nhi đồng lại là đối tượng có nhu cầu
lớn về việc đọc sách, báo.
Nhìn chung, mảng sách báo dành riêng cho thiếu niên nhi đồng
vẫn là một mảng lớn của hoạt động xuất bản, phát hành sách báo. Sách dành cho
thiếu nhi luôn chiếm một diện tích nhất định, thường là ở mức tương đối khá
trong các nhà sách. Sách thiếu nhi thường
có số lượng bản in vượt trội so với sách dành cho người lớn và chu trình tái
bản cũng thường là ngắn hơn.
Bối cảnh thực tế như trên đặt ra vấn đề đối với những người
có trách nhiệm trong hoạt động xuất bản, phát hành sách báo Phật giáo. Tình
hình chung như thế, không thể nói là mảng sách báo Phật giáo dành cho thanh
thiếu niên không có nhu cầu. Nhu cầu đó lại càng đáng lưu ý trong khi trẻ em hư
hỏng, phạm tội gia tăng, bạo lực học đường trở thành vấn nạn, các kênh giáo dục
thiếu niên nhi đồng cần phải được đầu tư hơn bao giờ hết.
Chắc hẳn, rất nhiều gia đình Phật
tử muốn con em mình sớm được tiếp cận với sách báo Phật giáo có nội dung thích
hợp với lứa tuổi, trình độ, khả năng tiếp nhận và sở thích các em. Sách báo
Phật học dành cho người lớn, nhìn chung hiện nay là rất dễ tìm. Trong khi điều
đó, như đã phân tích ở trên, không có được đối với sách báo Phật giáo dành cho
con trẻ.
Có
thể làm gì để giải quyết vấn đề
Trong lịch sử phát triển
Phật giáo Việt Nam
hiện đại, vấn đề sách báo cho thiếu niên nhi đồng đã được quan tâm từ rất sớm.
Bài viết “Về lịch sử hình thành và hoạt động của
Gia đình Phật tử trong Phật giáo Việt Nam” của tác giả Lê Văn Đính, đăng
trên tạp chí Nghiên Cứu Tôn Giáo số 3 năm 2004 có cho chúng ta thông
tin, mà có lẽ bây giờ chúng ta phải lấy làm ngạc nhiên. Đó là từ những năm
1940, trong bối cảnh sơ khai của tổ chức Gia đình Phật tử Việt Nam, Đoàn Phật
học Đức Dục, đơn vị tiền thân của Gia đình Phật tử Việt Nam đã “xuất bản các
tập san như Phật pháp và Đức dục, Đời vui, Ánh đạo vàng, Thanh niên Đức dục,
Đạo Phật…”
Nếu so sánh thông tin kể trên với hiện trạng năm 2012, Phật
giáo Việt Nam
đã không có tờ báo chính thức nào cho thiếu niên nhi đồng Phật tử, thì quả thật
là điều đáng băn khoăn!
Hiện trạng bất hợp lý, không bình thường như thế khiến Phật
giáo Việt Nam
chúng ta phải tìm hướng giải quyết.
Nếu tờ báo chính thức còn là ước mơ, thì sách thiếu nhi Phật
giáo, các hình thức phụ bản dành cho thiếu nhi của những tờ báo, tạp chí Phật
giáo là điều có thể nghĩ đến.
Các cơ quan hữu quan của Giáo hội, các chùa lớn có thể tổ
chức những cuộc vận động sáng tác biên soạn sách Phật giáo dành cho thiếu nhi.
Những đơn vị, cá nhân làm sách Phật giáo có thể hướng đến các
hình thức tủ sách Phật giáo dành cho thiếu nhi, sưu tầm chọn lọc, trích tuyển
những tác phẩm Phật giáo phù hợp với thiếu nhi xuất bản thành những thư mục
riêng, hướng đến đối tượng bạn đọc cụ thể này.
Tổ chức những cuộc vận động, những giải thưởng sáng tác văn
học Phật giáo dành cho thiếu nhi để có được tác phẩm cần thiết cũng là điều cần
được tính đến.
Những gì đã làm được thì cần tập trung nâng cấp. Ở đây chúng
tôi muốn nói đến mảng truyện tranh Phật giáo. Truyện tranh là thể loại sách thu
hút nhiều bạn đọc nhỏ tuổi. Điều đáng mừng là Phật giáo Việt Nam chúng ta đã có một số đầu sách
là truyện tranh. Tuy nhiên, phần lớn chỉ mới là truyện có tranh minh họa, chưa
phải là truyện tranh đúng nghĩa, với ngôn ngữ hình vẽ là chính. Chắc chắn,
truyện tranh Phật giáo sẽ có tác động mạnh mẽ hơn đến bạn đọc nhỏ tuổi khi nó
được hoàn thiện, nâng cấp.
Với tầm nhìn xa, nên hướng đến ấn phẩm định kỳ phục vụ
riêng cho Phật tử thiếu niên nhi đồng, hình thức đẹp, bắt mắt, nội dung phong
phú. Công việc nên bắt đầu từ các đơn vị, tập thể đang tổ chức thực hiện báo
Phật giáo cũng như các ấn phẩm Phật giáo định kỳ bằng phương thức phụ bản dành
cho thiếu nhi, tiến dần từng bước đến mục tiêu một tờ báo thiếu nhi có chất
lượng.