Trong
đạo Phật từ bi gắn liền với trí tuệ. Khi có trí tuệ thì chúng ta có thể
hiểu nhau. Không hiểu thì không thể yêu thương sâu sắc, không hiểu thì
không có tình yêu đích thực. Vì thế, hiểu là nền tảng của tình yêu
thương.
Có
hiểu thì mới có thương. Mỗi một cá nhân đều có những nỗi niềm, suy nghĩ
riêng. Nếu không hiểu sẽ dẫn đến trách móc, giận hờn. Và điều làm cho
tình yêu có thể trường tồn mãi mãi là đó sự tin tưởng lẫn nhau. Khi ta
tin người khác như tin chính bản thân mình thì mình sẽ không bao giờ
nghi ngờ họ, có như thế thì tình yêu thương mới tồn tại được.
Phật dạy về tình yêu rất sâu sắc. Tình yêu phải hội đủ bốn yếu tố: từ, bi, hỉ, xả:
"Từ"
là khả năng hiến tặng hạnh phúc cho người mình yêu. Yêu thương không
phải là vấn đề hưởng thụ, yêu thương là hiến tặng. Tình thương mà không
đem đến hạnh phúc cho người yêu không phải là tình thương đích thực. Yêu
mà làm khổ nhau không phải tình yêu. Có những người yêu nhau, ngày nào
cũng khổ, đó là tình yêu hệ luỵ, chỉ mang tới sự khổ đau. Yêu thương ai
đó thực sự, nghĩa là làm cho người ta hạnh phúc, mỗi ngày.
"Bi"
là khả năng người ta lấy cái khổ ra khỏi mình. Mình đã khổ, người ta
làm cho thêm khổ, đó không thể là tình yêu đích thực. Còn gì cho nhau
nếu chỉ có khổ đau tuyệt vọng. Người yêu mình phải là người biết sẻ
chia, biết xoa dịu, làm vơi bớt nỗi khổ của mình trong cuộc đời.
Như
vậy, "từ bi" theo Phật dạy là khả năng đem lại hạnh phúc cho nhau. Yêu
thương ai là phải làm cho người ta bớt khổ. Nếu không, chỉ là đam mê,
say đắm nhất thời, không phải là tình yêu thương đích thực. "Từ bi"
trong tình yêu không phải tự dưng mà có. Phải học, phải "tu tập". Cần
nhiều thời gian để quan sát, lắng nghe, thấu hiểu những nỗi khổ niềm đau
của người yêu, để giúp người ta vượt qua, tháo gỡ, bớt khổ đau, thêm
hạnh phúc.
"Hỷ" là niềm vui, tình yêu chân thật phải
làm cho cả hai đều vui. Dấu ấn của tình yêu đích thực là niềm vui. Càng
yêu, càng vui, niềm vui lớn, cả gia đình cùng hạnh phúc. Cuộc nhân duyên
như thế là thành công.
"Xả" là không phân biệt, kì
thị trong tình yêu. Mình yêu ai, hạnh phúc của người ta là của mình, khó
khăn của người ta là của mình, khổ đau của người ta là của mình. Không
thể nói đây là vấn đề của em/anh, em/anh ráng chịu. Khi yêu, hai người
không phải là hai thực thể riêng biệt nữa, hạnh phúc khổ đau không còn
là vấn đề cá nhân. Tất cả những gì mình phải làm coi đó là vấn đề của
hai người, chuyển hoá nỗi khổ đau, làm lớn thêm hạnh phúc
Trong
truyền thống văn hoá ta, thân với tâm là "nhất như", tức là nếu ta
không tôn kính thân thể người yêu thì cũng không tôn kính được tâm hồn
người ấy. Yêu nhau là giữ gìn cho nhau, kính trọng nhau. Khi sự rẻ rúng
xem thường xảy ra thì tình yêu đích thực không còn
Xin chia sẽ thêm về sáu phương pháp để giữ gìn và chăm sóc tình yêu của ôn Thái Hòa giảng tại chùa Phước Duyển ngày 22-12-2002.
1. Không Lạm Dụng Thân Thể:
Điều
này có nghĩa là đến với nhau không lạm dụng thân thể của nhau mà chỉ để
giúp nhau. Nếu ta tới với nhau để lạm dụng thân thể của nhau thì chúng
ta sẽ thất bại, bởi vì tất cả các cảm giác nào do thân thể đem lại nó
rất là hạn chế và những sắc đẹp do thân thể đem lại cũng rất hạn chế. Do
đó, nếu ta đi tới với nhau để lạm dụng thân thể của nhau, thì chúng ta
rồi cũng phải chia tay nhau. Tại sao như vậy? Bởi vì sắc đẹp nào rồi
cũng tàn và cảm giác dục vọng nào, rồi cũng đi qua và để lại cho thân
thể một sự trống trải, một sự khao khát tiếp tục. Bởi vậy, trái tim của
tình yêu lứa đôi hay khởi lên dông bão và nó cuốn hút, khiến cho mỗi
người phải đi mỗi nẻo và hai gia đình quan hệ với nhau rất đẹp trở thành
xa lạ và không khéo trở thành hận thù là do người ta tới với nhau vì
lạm dụng thân thể của nhau.
Vì sao chúng ta tới với nhau để chăm sóc
thân thể cho nhau? Vì ta nhìn sâu vào thân thể của ta, ta sẽ thấy cơ thể
này không phải đơn thuần là của ta, thân thể này ta có được là do cha
mẹ ta, thân thể này ta có được là do ông bà tổ tiên, nội ngoại của ta,
do có cha mẹ ta, có ông bà tổ tiên của ta, nên ta mới có được thân thể
này, cho nên ta đi tới với nhau là để chăm sóc thân thể cho nhau và hai
người chăm sóc thân thể cho nhau, có nghĩa là chăm sóc trái tim cho cha
mẹ ta, ta chăm sóc trái tim cho ông bà nội ngoại, chú bác, cô dì và cho
bạn bè của ta. Nếu ta biết được như vậy, thì ta sẽ sống rất hạnh phúc
với nhau trong đời sống lứa đôi.
2. Giữ Gìn Lời Nói Cho Nhau:
Chúng
ta tới với nhau để giữ gìn và chăm sóc lời nói cho nhau. Trong tình yêu
lứa đôi nếu mình không biết chăm sóc lời nói cho nhau, thì hạnh phúc sẽ
đổ vỡ ngay, dông bão sẽ nổi lên ngay và sẽ cuốn hút, đẩy hai người đi
hai phương trời xa lạ. Do đó, trong đời sống tình yêu lứa đôi, chúng ta
đi tới với nhau là biết chăm sóc lời nói cho nhau. Chúng ta phải nói
những lời nói dễ thương, chúng ta phải nói những lời nói khiêm tốn.
Chúng ta không bao giờ sử dụng từ ngữ có tính cách tự hào về sở học của
mình, về nghề nghiệp của mình để nói với nhau.
Nếu trong tình yêu lứa
đôi, ta sử dụng ngôn ngữ mang tính cách tự hào về sở học, nghề nghiệp,
về cách tạo ra nhiều tiền của mình, thì rất có thể dông bão sẽ nổi lên
và sẽ đẩy hai người về hai phương trời xa lạ.
Lại nữa, trong đời sống
lứa đôi phải chăm sóc lời nói cho nhau, không bao giờ nói những từ mang
tính tự hào về gia tộc của mình. Nếu mình nói với nhau bằng tự hào về
gia tộc của mình, hạnh phúc sẽ tan vỡ và từ đó tình yêu lứa đôi trở
thành bão tố giết chết hai người. Bởi vậy, hai người đi tới với nhau
phải biết chăm sóc lời nói cho nhau. Nên khi một người nói những lời nói
có tính cách không trong sáng, thì người kia phải ngồi im, lắng nghe và
sau đó thấy đối phương trở lại trạng thái bình thường, thì mới nói "hồi
nảy anh / em nói những lời nói nghe không dễ thương". Mình chăm sóc lời
nói cho nhau như vậy, thì đời sống lứa đôi của mình, tình yêu lứa đôi
của mình, trái tim lứa đôi của mình đập theo nhịp đập nhẹ nhàng, an
toàn. Nó không đập theo nhịp đập của vội vã hấp tấp, dồn nén. Khi trái
tim của ta đập vội vã, hấp tấp, dồn nén, tức giận, thì lưu lượng máu
trong cơ thể chúng ta chảy không bình thường, não bộ của chúng ta không
còn tỉnh táo và đó là nguy cơ dông bão nổi lên trong đời sống tình yêu
lứa đôi, đời sống gia đình. Bởi vậy, muốn bảo toàn trái tim của tình yêu
lứa đôi, muốn bảo toàn hơi thở của tình yêu lứa đôi..., chúng ta phải
giữ gìn lời nói cho nhau.
3. Giữ Gìn Tâm Hồn Cho Nhau:
Chúng
ta phải biết giữ gìn tâm hồn cho nhau. Chúng ta tới với nhau bằng tâm
hồn, chúng ta phải biết giữ gìn tâm hồn đẹp cho nhau. Ta biết tâm hồn
đẹp của người là có mặt trong tâm hồn đẹp của ta và tâm hồn đẹp của ta
lại có mặt trong tâm hồn đẹp của người. Chúng ta phải biết giữ gìn và
duy trì tâm hồn đẹp ấy cho nhau và ta hãy đem tâm hồn đẹp đó mà hiến
tặng cho nhau.
Tâm hồn của chúng ta cũng có những chất liệu của ích
kỷ. Trong tình yêu lứa đôi nó hay tiết ra chất liệu này. Tình yêu lứa
đôi hay tiết ra chất liệu ích kỷ, chất liệu ghen tuông. Nếu mình không
đủ thông minh để giữ gìn cho nhau thì chất liệu ghen tuông đó sẽ đi ra
trong cách nói của mình, trong cách xử lý của mình và dông bão sẽ khởi
lên và nó đẩy tình yêu của chúng ta đi vào khung trời tối tăm và thất
bại. Trái lại, trong tâm chúng ta có những chất liệu rất tốt, đó là chất
liệu khiêm tốn, chất liệu xả kỷ, chất liệu hiếu kính, chất liệu chân
thực, chất liệu bao dung. Chúng ta phải biết chăm sóc tâm hồn cho nhau
bằng cách làm cho những chất liệu tốt đẹp đó có mặt thường trực trong
tâm hồn của chúng ta. Nếu chúng ta biết chăm sóc tâm hồn cho nhau thì
tin chắc rằng chúng ta sẽ vô cùng hạnh phúc, không phải hạnh phúc theo
kiểu đời thường, mà mình còn có hạnh phúc theo cách nhìn và cách cảm
nhận của bậc Thánh trong tình cảm lứa đôi, trong tình yêu lứa đôi.
4. Chăm Sóc Quyền Lợi Cho Nhau:
Ta
phải biết chăm sóc quyền lợi cho nhau. Quyền lợi cho nhau ở đây là
người chồng phải biết chăm sóc quyền lợi cho người vợ và người vợ phải
biết chăm sóc quyền lợi cho người chồng và người chồng phải biết chia sẻ
quyền lợi làm chồng cho người vợ, và người vợ phải biết chia sẻ quyền
lợi làm vợ cho người chồng. Còn nếu người chồng chỉ biết hưởng thụ quyền
lợi làm chồng, thì tức khắc người vợ bị đàn áp và người vợ chỉ biết
hưởng quyền lợi làm vợ, thì tức khắc người chồng sẽ bị đàn áp, và người
vợ sẽ lấn lướt người chồng. Và khi sống trong một gia đình mà người
chồng có cảm giác mình bị vợ đàn áp hoặc là người vợ có cảm giác mình bị
người chồng đàn áp, thì hạnh phúc giữa hai người không thể nào có mặt.
Bởi vậy, chất liệu thứ tư là chúng ta phải biết chăm sóc quyền lợi cho
nhau, từ quyền lợi bản thân đến quyền lợi gia đình; từ quyền lợi gia
đình đến quyền lợi dòng họ; từ quyền lợi dòng họ đến quyền lợi xã
hội..., chúng ta phải biết chăm sóc cho nhau. Cho nên, ta phải biết xem
quyền lợi bên nhà vợ cũng giống như quyền lợi bên nhà chồng và quyền lợi
bên nhà chồng thì phải xem như quyền lợi bên nhà vợ, cho đến quyền lợi
xã hội cũng phải biết và đối xử như vậy.
Người chồng có được quyền
lợi và vị trí trong xã hội, thì phải biết trong quyền lợi và vị trí ấy,
cũng đang có mặt của vợ mình. Người chồng phải ý thức rằng, nếu không có
vợ mình chăm sóc con cái, chăm sóc gia đình và yểm trợ nhiều mặt cho
mình, thì làm sao mà mình có vị trí và những quyền lợi này, nên những gì
mình có được đều là có sự đóng góp của vợ, và đều có mặt của vợ mình ở
trong đó, vì vậy quyền lợi của mình là quyền lợi của vợ, vị trí của mình
là vị trí của vợ. Người chồng phải ý thức rõ như vậy, mới có thể cùng
với vợ xây dựng hạnh phúc.
Có nhiều người chồng đi làm được nhiều
tiền về hạch sách vợ và coi vợ rất là rẻ. Vợ chưa nấu cơm, chưa giặt áo
quần, chưa dọn dẹp là bắt đầu quát nạt lên và như vậy tạo nên sự đau khổ
cho nhau. Hoặc là có những người vợ rất ỷ lại về công việc của mình,
xem chồng không ra gì, nói "cái gì cũng em làm hết, anh không có làm cái
gì cả, anh chỉ được cái đi ra ngoài thôi, còn việc nhà anh không hay
biết gì hết", người vợ nói với chồng như vậy, thì làm sao vợ chồng sống
với nhau có hạnh phúc được. Nếu bà vợ ỷ lại công việc hằng ngày của mình
như vậy, thì nhất định hạnh phúc lứa đôi giữa hai người không có gì bảo
chứng cả.
Và khi đi ra giữa dòng họ cũng vậy. Người chồng đóng vai
trò gì trong dòng họ, kỵ giỗ bên nội, bên ngoại của chồng, thì người vợ
phải hết lòng hỗ trợ và người vợ có việc gì bên ngoại, bên nội của vợ,
người chồng cũng phải hết lòng hỗ trợ, xem đó như là quyền lợi và trách
nhiệm của mình, mình có trách nhiệm và quyền lợi ở trong đó, thì khi đó,
mình mới có hạnh phúc trong lứa đôi. Còn nếu quyền lợi và trách nhiệm
của vợ, chỉ là quyền lợi và trách nhiệm của vợ và quyền lợi, trách nhiệm
của chồng chỉ là quyền lợi và trách nhiệm của chồng, thì hai trái tim
đó tuy cùng nhau ở chung trong một gia đình và cùng nhau nằm ngủ chung
một giường cũng thành ra băng giá và đời sống vợ chồng liền trở thành vô
nghĩa. Và nếu nó không trở thành băng giá và vô nghĩa, thì hai trái tim
đó cũng sẽ bốc lửa khiến cho ngôi nhà của tình yêu lứa đôi ấy bị cháy
rụi.
Bởi vậy, trong tình yêu lứa đôi, chúng ta phải biết chăm sóc quyền lợi cho nhau.
5. Chăm Sóc Sự Hiểu Biết Cho Nhau:
Trong
tình yêu lứa đôi, ta phải biết chăm sóc sự hiểu biết cho nhau. Bởi vì,
một người hiểu biết sống gần với một người không hiểu biết, thì không
thể hạnh phúc được. Và một người hiểu biết này sống với một người hiểu
biết kia, nhưng giữa hai người không đồng quan điểm với nhau cũng không
thể nào tạo ra hạnh phúc được. Một người hiểu biết theo kiểu Tây, một
người hiểu biết theo kiểu Đông, một người hiểu biết theo kiểu miền
Thượng, một người hiểu biết theo vùng Duyên Hải, đem sự hiểu biết đó cọ
xát với nhau thì hạnh phúc lứa đôi bốc cháy ngay. Hoặc đem hai sự hiểu
biết đó mà chung sống nếu không bốc cháy, thì cũng trở thành băng giá
trong gia đình. Cho nên, trong tình yêu lứa đôi ta phải biết chăm sóc và
chia sẻ sự hiểu biết cho nhau. Người này có hiểu biết thì chia sẻ cho
người kia và ngược lại. Có những trường hợp chồng phải tạo điều kiện cho
vợ được hiểu biết, nghĩa là chồng phải biết tạo điều kiện cho vợ được
học hỏi và vợ cũng phải biết tạo điều kiện cho chồng được học tập, và vợ
chồng học tập được cái gì thì phải biết chia sẻ cho nhau.
Chất liệu chăm sóc sự hiểu biết cho nhau sẽ tạo ra hạnh phúc trong đời sống lứa đôi.
6. Biết Giữ Gìn Môi Trường Cho Nhau:
Trong
tình yêu lứa đôi, ta phải biết giữ gìn môi trường sống cho nhau. Môi
trường sống của tình yêu lứa đôi là ông gia, bà gia của hai phía, anh
chị em, ông bà nội ngoại, cô dì chú bác, cậu mợ của hai phía, bạn bè của
hai phía và sự quan hệ xã hội của hai pha trong tình yêu lứa đôi chúng
ta phải biết giữ gìn môi trường sống đó cho nhau.
Chúng ta nặng cái
này, chúng ta nhẹ cái kia thì dông bão sẽ xảy đến ngay. Sở dĩ, không
gian có những trận dông bão dữ dội là do áp suất không khí đột biến,
thay đổi bất ngờ. Trong đời sống con người cũng vậy, trong tình cảm...,
chúng ta phải giữ cho nó được cân bằng. Chúng ta không giữ được cân bằng
thì dông bão trong lãnh vực tình cảm sẽ nổi lên. Thà dông bão xảy ra
giữa đất trời ta còn có nhà để trú ngụ, còn có hang để ẩn nấp, nhưng
dông bão trong trái tim tình yêu của mỗi người nổi lên, thì chỉ có tan
rã hình hài, tan rã cuộc sống, không còn bất cứ chỗ nào an toàn nữa để
trú ngụ
Nguyên Cần ( Vẻ Đẹp Phật Pháp)