Họ thấy những nhóm người ăn chay có lượng
vitamin B-12 thấp. Mặc dầu sự liên hệ giữa hàm lượng vitamin B-12 và chỉ số homocysteine
(tHcy )chưa
được hiểu hết hoàn toàn nhưng kết quả cho biết những người có lượng vitamin B-12
thấp lại có chỉ số homocysteine (tHcy) cao và một khi chỉ số tHcy cao là
chỉ dấu báo hiệu yếu tố nguy cơ có thể gây ra chứng
suy tim. Bài viết dưới đây nhằm giúp những
người ăn chay trường loại thuần chay (vegan), nhất là các tu sĩ Phật Giáo trong
các cộng đồng Phật Giáo Bắc Truyền (Bắc Tông hay Đại Thừa Phật Giáo) nên lưu ý
đến vấn đề ăn chay cho đúng phương pháp và cần bổ xung thêm thuốc bổ đa năng
(multivitamins) và vitamin loại methylcobalamin B-12.
Hiện nay chế độ ăn chay được phân
làm hai loại chính, trong tiếng Anh gọi là vegetarian và vegan.Theo thống kê năm
2011của Harris Interactivenước Mỹ có 2.5%
dân số là vegan và 2.5% dân số là vegetarian.
Vegetarian dùng để chỉ những người không ăn thịt các loài động
vật. Nhưng họ có thể ăn trứng và uống sữa. Thịt động vật được định nghĩa là
thịt các loài sinh vật có cảm giác và tự cử động được, tức là các sinh vật biết
đi, biết bò, biết cọ quậy, biết bay và biết bơi. Vegetarianlại được phân chia làm ba loại tuỳ theo sở thích (1) Lacto
Vegetarians (ăn chay có sữa): Những người này không ăn thịt động vật và
trứng, nhưng dùng thêm sữa và các phó sản của sữa như bơ, phó mát. (2) Ovo
Vegetarians (ăn chay có trứng): Những người này không ăn thịt động vật
và không uống sữa, nhưng có dùng thêm trứng. (3) Lacto-Ovo Vegetarians (ăn
chay có trứng và sữa): Những người này không ăn thịt động vật, nhưng ăn trứng,
uống sữa và các phó sản của sữa như bơ, phó mát.Loại này phổ thông nhất.
Vegan (ăn chay thuần): Những người này không ăn các thực
phẩm có nguồn gốc từ các loài động vật, tức là không ăn bất cứ loại thịt động
vật nào, không ăn trứng, không uống sữa và không ăn các sản phẩm của sữa, không
ăn mật ong, cũng như không tiêu dùng các vật dụng có liên hệ tới sự sống của
con vật như mặc áo lụa dệt bằng tơ, áo len dệt bằng lông cừu, áo lông thú, mang
giầy, bóp, ví bằng da cá sấu, hoặc da bò.
Nhiều nghiên cứu khoa học cho biết
những người ăn chay dù ăn theo bất cứ loại nào nếu có kế hoạch đều đạt được
nhiều lợi ích đáng kể và chỉ ra rằng chế độ ăn dựa trên thực phẩm có nguồn gốc
thực vật có liên quan với giảm nguy cơ bệnh tim mạch, một số loại ung thư và
một số bệnh thoái hóa mạn tính khác . [01,02] Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy
người ăn chay thuần (vegan), có hàm
lượng vitamin B-12 thấp hơn và chỉ số homocysteine (tHcy) cao hơn so với những người không ăn chay, điều này
cho thấy tiềm năng thiếu hụt một số chất dinh dưỡng.
Mặc dù các triệu chứng đáng chú ý
đầu tiên của tình trạng thiếu vitamin B-12 không có chỉ dấu đặc biệt như mệt
mỏi bất thường hay có vấn đề tiêu hóa. Tuy nhiên, những
triệu chứng lâm sàng xuất hiện từ từ và kín đáo trong nhiều tuần, đôi khi trong
nhiều tháng. Chúng có biểu hiện đầu tiên là mệt mỏi tăng dần, chán ăn, gầy sút
rồi sau đó xuất hiện thiếu máu, tổn thương hệ thần kinh, da và niêm mạc.
Có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu
vitamin B-12 là (1) không cung ứng đủ cho cơ thể thực phẩm có chứa vitamin B-12
(như nghèo đói và ăn chay chay thuần (vegan), và (2) hấp thụ kém vitamin B-12.
Phần lớn những người thiếu vitamin B-12 do bởi nguyên nhân thứ hai. Sự hấp thụ vitamin B12 cần có yếu tố nội tại (một protein do
tế bào thành của niêm mạc dạ dày tiết ra) và enzyme phân hủy protein của tụy.
Vitamin B12 được hấp thụ bởi đoạn cuối ruột non. Theo thống kê năm 2010 nước Mỹ
có 16%
dân số tức khoảng 48 triệu người Mỹ bị rối loạn dinh dưỡng do thiếu vitamin B12
nhưng không được các bác sĩ chẩn đoán và điều trị đúng, gây ra rất nhiều chứng
bệnh.
Vitamin B-12 thường không có ở những thực phẩm chay,
chỉ có ở các sản phẩm chế biến từ thịt
động vật và một số ít có trong trứng và bơ sữa.
Vì thế với những người ăn chay loại thuần
chay và trường chay, phải có kế hoạch cẩn thận cho một chế độ ăn uống, cần
thử máu theo dõi tình trạng vitamin B-12 và chỉ số tHcy (total homocysteine) trên
cơ sở thường xuyên để có thể phát hiện sớm tình trạng thiếu vitamin B-12, và
nên sử dụng hàng ngày các loại thực phẩm như thức
ăn sáng cereals, sữa đậu nành có
pha trộn thêm vitamin B-12 hay hay uống thêm
thuốc bổ sung loại đa năng (multivitamins), hoặc dùng thuốc vitamin B-12 bổ sung.
Có một số nghiên cứu đo
lượng vitamin B-12 và chỉ số homocysteine
(tHcy )nơi những nhóm người ăn
chay từ nhiều vùng khác nhau trên thế giới.
Mặc dầu sự liên hệ giữa hàm lượng vitamin B-12 và chỉ số homocysteine
(tHcy )chưa được hiểu hết hoàn
toàn nhưng kết quả cho biết những người có lượng
vitamin B-12 thấp lại có chỉ số tHcy
cao[03]
Homocysteine
(Hcy) là amino acid.Khi cơ thểchuyển
hóaamino acidmethionine, homocysteineđược hình thànhnhưmột sản phẩmcủa quá trình này. Thông thường, hầu hết các homocysteineđược tái chếnhưamino acid khác.Tuy nhiên, cơ thể cầnđủ lượngvitamin B12và folateacid trong chế độ ăn uốngđể làm điều này. Nếu không có đủvitamin B12 vàfolicacid, quá trình tái chếtrở nênbị trục
trặc, gây ramức độ homocysteinetrong máutăng lên.Tổng sốhomocysteine(tHcy) cao trong máu thườngchỉ ra rằngcơ thể không nhận đượcđủfolateacid hoặc vitamin B12từthực phẩmhay thuốc bổ sung.
Theo một công trình
nghiên cứu của Mỹ đã được công bố, chỉ
số homocysteine (tHcy) cao trong máu là một yếu tố nguy cơ gây ra chứng suy tim (congestive
heart failure). Nhiều nghiên cứu khác của Austria, Đức và Đài Loan cũng khẳng
định sự liên quan giữa chỉ số homocysteine (tHcy) trong máu và nguy cơ phát
sinh các cơn đau tim, đột quỵ, thậm chí cả chứng viêm tĩnh mạch.[04, 05]
Theo
tiêu chuẩn của nhiều phòng xét nghiệm trên thế giới, chỉ số homocysteine (tHcy) được
coi là bình thường nếu nằm trong giới hạn:6–12
μmol/L.
Theo
lời khuyên của các chuyên gia y tế, mọi người đều nên làm xét nghiệm chỉ số homocysteine (tHcy) để
có cách xử trí kịp thời nếu mức homocysteine trong máu lên cao bất thường; vì
tình trạng này có thể dẫn đến chứng mất trí nhớ và nhiều bệnh tim mạch. Nếu chỉ
số tHcy cao, có thể khắc phục bằng cách
uống vitamin B6, vitamin B12 [06] và folic acid B-9.Nên lưu ý (1) vitamin B-12
phải là loại Methylcobalamin
B-12. (2) Folic acid B-9 phải là loại Methyl Folate (thế hệ thứ 4 của folic
acidvà (3) Vitamin B-6 cần có thêm Mg++.
Trên thế giới hiện có
một dược phẩm giúp hạ homocysteine mang tên Homocysteine Formula. Mỗi viên chứa
50 mg vitamin B6, 400 mcg folic acid, và 125 mcgvitamin B-12 (số lượng thay đổi
tuỳ theo nhà sản xuất).
Nói tóm lại, những người
ăn chay trường loại thuần chay
(vegan), nhất là các tu sĩ Phật Giáo trong các cộng đồng Phật Giáo Bắc Truyền
(Bắc Tông hay Đại Thừa Phật Giáo) nên lưu ý đến vấn đề ăn chay cho đúng phương
pháp và cần bổ xung thêm thuốc bổ đa năng (multivitamins) và vitamin loại methylcobalamin B-12.
Bài viết này chỉ có tính
cách thông tin, mọi liên quan đến việc chẩn và chữa bệnh là thuộc thẩm quyền
của bác sĩ y khoa.
Tâm Diệu
Dẫn chiếu
[01]
Sabaté. The contribution of vegetarian diets to health and disease: a paradigm
shift? Am J Clin Nutr 2003;78(suppl):502S–7S.
[http://ajcn.nutrition.org/content/78/3/502S.abstract?ijkey=dcbb971e905279f3baeb6df83e652ff723e3ed56&keytype2=tf_ipsecsha]
[02] Appleby PN, Key TJ, Davey GK, Appleby PN. Health
benefits of a vegetarian diet. Proc Nutr Soc 1999;58:271–5.
[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10466166?dopt=Abstract]
[03] Vitamin B-12 and homocysteine
status among vegetarians: a global perspective Am J Clin Nutr 2009 89: 1693S-1698SAbstract/Full Text/
Full Text (PDF)
[04] The
American Journal of Clinical Nutrition
http://ajcn.nutrition.org/content/89/5/1693S.full
[05] The Journal of the
American Medical Association March 12, 2003,
Vol 289, No. 10
[06] Methylcobalaminđược nhiềunhà nghiên cứucho là loại hoạt động mạnh nhấtcủavitaminB12. Methylcobalaminbảo vệtế bào thần kinhvỏ nãochốngNMDAvà thúc đẩyviệc tái tạo tế bàothần kinh.Methylcobalaminelà dạngduy nhất củavitaminB-12 có tham giatrong việc điều chỉnhnhịp sinh học(chu
kỳ ngủ-thức). Nóđã được chứng minhtrong
việc cải thiệnchất lượng
giấc ngủvàlàm mớitừ giấc ngủ, cũng nhưtăngcảm giáchạnh phúc, sự tập trung
vàsự tỉnh táo.