Thơ và Thiền

      Không ai nghĩ rằng cuộc đời nầy là vững bền , bên bờ đại dương này là thiên đàng hay bên kia bờ đại dương là địa ngục . Và có ai dám nói rằng cuộc đời mình được may mắn toàn vẹn cho đến hơi thở cuối cùng . Sự an toàn tuyệt đối không có trên đời này . Những tai họa của thiên nhiên : sóng thần, động đất, bão tố , đại dịch , há không phải xảy ra liên miên trong dòng thời gian lưu chảy nầy ư? Rồi còn gì nữa ? Chiến tranh, giết chóc , hận thù ... Ôi biết sao mà kể siết !
          Vấn đề là trong tâm tư của mỗi người có được an bình hay không mà thôi . Một tâm hồn an bình ví như núi thái sơn cao chót vót mặc cho vật đổi sao dời vẫn trơ trơ cùng tuế nguyệt . Ranh giới giữa sống và chết vẫn thấp thoáng trong cuộc đời dài đầy dẫy những trò chơi trớ trêu của con tạo . Cuộc đời mà đa số con người đều thích sống giã dối . Có ai sống thật với ý muốn của mình hay chỉ làm nô lệ cho sở thích của mọi người chung quanh . Tâm lý của người đời thường hay bị động nhiều : nghĩ ngợi , toan tính, tưởng tượng, ước mơ ... Tất cả đều phức tạp . Nhưng những thứ ấy chẳng ích lợi gì, cũng giống như những phép phù thuỷ không giúp ta đạt được ước mơ .
          Ðiều cần thiết nhất cho hạnh phúc là an bình . Muốn an bình thì tâm phải thanh tịnh . Tâm thanh tịnh tức là tâm không chạy theo những ý nghĩ viễn vông . Cái tâm đó phải trong suốt và không bị ràng buộc để tiếp nhận những gì Thiên Nhiên và Con Người đem đến cho ta . Như một bầu trời trong tiếp nhận trọn vẹn ánh sáng của trăng sao . Như mặt nước trong không lao xao tiếp nhận và phản ảnh trọn vẹn tất cả bầu trời .
          Con người thường hay cảm thấy cô đơn và mang một tâm trạng trống vắng thoang thoáng buồn . Ngay cả môi trường sống, tương giao giữa người với người , kể cả khẩu vị thức ăn , tất cả đều nhàn nhạt, lành lạnh làm sao ấy! Và những cảm giác lạc lỏng không thể không tránh khỏi được . Nhưng rồi bản năng sinh tồn và khả năng thích nghi sẽ giúp con người quen dần, hội nhập dần với cuộc sống ở xã hội mình đang sống . Hội nhập đây có nghĩa là tham gia vào xã hội mới một cách có ý thức và dễ dàng không bỡ ngỡ, chứ không phải là thả mình buông rơi vào cái guồng máy vận hành không ngừng nghỉ của tiện nghi vật chất, đến nổi rồi cuối cùng mình không hiểu một cách chính xác và minh bạch là thật sự mình muốn gì cho cuộc đời mình . Ðây là cái bệnh của nhiều người . Nhưng người có tấm lòng đôn hậu dù trải qua bao nhiêu bất hạnh , khó khăn cùng khổ vẫn còn có một tinh thần rất mạnh vượt lên trên vật chất trần gian . Họ có một nhạy cảm về sự bình an nào đó mà cơm ăn, áo mặc, tiền bạc không thể cung ứng cho mình được. Hội nhập vào xã hội trong cái thế "hòa nhi bất đồng" ( hòa mà không đồng) có nghĩa là hội nhập mà không để mình bị lôi cuốn, tan biến trong cái cộng đồng xã hội mà mình đang hội nhập . Mình vẫn là mình với tất cả những gì tốt đẹp thiết thân nhất của mình, trong khi đó mình vẫn nhuần nhuyễn như những người khác . Giống như loài vịt - là loài vật sống trên cạn - nhưng chúng có thể bơi lội tung tăng thoải mái cả ngày, rồi khi nào muốn lên bờ thì lên . Tạm ẩn dụ : bờ đây là bờ tâm linh của mình, nước đây là xã hội mình đang sống . Cho nên , nếu muốn, chúng ta có thể sống một đời bình yên và hạnh phúc . Vấn đề then chốt ở chỗ :" Một cách minh bạch, một cách chính xác, mình thật sự muốn gì ?" Khi thấy rõ rồi thì cái muốn đó sẽ điều động cuộc sống của mình . Tốt hay xấu nó sẽ ảnh hưởng suốt cuộc đời của mình ( hay nói theo nhà Phật đó là NGHIỆP mà nó sẽ tạo thành quả và có thể kéo dài vô tận , tác động lên sự tái sinh,hay nói một cách khác nó sẽ tạo nên luân hồi ) .

          Con đường nào là con đường dẫn đến hạnh phúc? Không có con đường nào cả. Cuộc sống là tạm bợ . Không ai có cảm giác an bình . Ðúng hơn , điều đó dần đi vào quên lãng trước dòng chảy miệt mài của cuộc mưu sinh. Ai cũng hiểu rằng mình đang sống trong một thế giới bất ổn , không có Chân Thiện Mỹ . Mong ước bình yên, hạnh phúc, bằng niềm tin diệt khổ, để tìm đến sự tĩnh lặng, vô ưu và thanh thản tâm hồn trước từng cơn giông bão của cuộc đời là khát vọng của mọi người . Mark Twain có nói :"Everyone is a moon and has a dark side which he never shows to anybody". Vâng, cái gì cũng đều có hai mặt tốt xấu, sao chúng ta không nhìn vào mặt tốt để an vui thanh thản. M. Maeterlinck có nói :
"Tout pardonner ,
Parce que tout s'efface " .
Krishnamurti cũng cùng một ý nghĩ như vậy : " Vivre dans le présent , complètement, totalement c'est vivre avec ce qui "est", avec l'actuel, sans le condamner ni le justifier . Tout problème vu dans cette clarté est résolu ." ( Sống toàn diện là sống với "hiện hữu" không lên án, không biện minh ).
          Sao chúng ta không biết nhìn đời bằng cặp mắt cười tươi? “Pourquoi ne contemple-t-on la vie par un regard aux yeux riants?” Chủ nghĩa lạc quan, optism. Người đời thường hay phiến diện chẳng thấy ai quan tâm đến liên kết từ ngữ. Phải chăng optique (về mắt) và optimist chẳng có quan hệ hữu cơ nào hay sao? Lạc quan là gì? Nghĩa nôm na là thấy đó mà vui. Lạc là vui. Mà vui là gì? Là những sự kiện bên ngoài đem đến cho ta. Bởi vậy, “hỉ tại tâm, lạc tại ngoại” (mừng là tự trong lòng mình phát sinh, vui thường mang ý nghĩa cộng đồng).
          Nhưng lạc quan hay bi quan không phải do tính khí mà tùy thuộc vào tâm trạng chủ quan của từng người, từng lúc . "Chacun a son sort" . Phải chăng đó là định mệnh của mỗi người .
          Sở dỉ có sự khác biệt đó là vì con người nằm trong luật tương phản của xã hội và vũ trụ . Mầm tai họa phát xuất trong cảnh thái bình . Mất mát là vì con người cứ nghĩ là tồn tại mãi mãi . Bởi thế lúc đang hưởng thái bình phải nghĩ sẽ có lúc loạn lạc, lúc đang hưởng hạnh phúc là nghĩ phải có lúc hoạn nạn , lúc còn phải nghĩ lúc sẽ mất ... Ðừng cho rằng khi mình lo lắng đến cái chết là sợ hãi . M.Maeterlinck nói :
"Plus on pense à la Mort
Mieux on connait la Vie"
Có khát mới tìm nước . Có chiến tranh mới ước mong hòa bình ...

Water is taught by thirst
Land - by the ocean passed
Transport - by throe
Peace - by its battle told
Love - by Memorial Mold
Birds - by the snow .
( Emily Dickinson)

On apprend l'eau - par la soif
La terre - par les mers qu'on passé
L'exaltation - par l'angoisse
La paix - en comptant ses batailles
L'amour - par une image qu'on garde
Et les oiseaux - par la neige

          Ðó là những cặp tương phản mà con người thường hay vướng mắc. Ðể sống an nhiên tự tại trước hết phải diệt trừ cặp tương phản đó . Muốn mà không đặng thì ưu sầu . Do con mắt tục mà xem thì ta thấy sự vật có lớn, có nhỏ ; mà nhỏ thì ham lớn . Nhưng hễ có lớn thì phải có cái lớn hơn . Nếu có cái lớn vô cùng thì lòng tham muốn của ta cũng vô cùng tận .
          Chim phượng, chim bàng, đã không kêu thì thôi , mà khi đã kêu thì vang trời động đất. Lúc bay cánh nó xòe như mây che cả một phương trời, rồi cất lên không trung chín muôn dặm cao . Và ở trên đó mà dòm xuống cảnh trần nầy chỉ thấy lúc nhúc bọn phù sinh . Nước không sâu thì không sức chở thuyền lớn . Lấy chung nước mà thả thuyền lên thì thuyền mắc cạn. Lớp gió không dầy thì không sức chở nổi cánh chim bằng nên chim bằng khi bay thì vượt lên cao cỡi lên lớp gió ở duới nó . Con chim cưu nhỏ bay lên bay xuống trên cây đu , cây phượng, nếu bay không tới mà té xuống đất cũng không sao rồi tìm mấy cái trái nho nhỏ gần đấy mà xơi cho no bụng. Rồi sáng sớm khi nhìn những hạt sương long lanh đọng trên cành cây , ngọn cỏ cũng đủ thấy thú vị cuộc đời .
          - Hai con vật đó biết cái gì ? Chim lớn so với trời đất nó cũng chỉ là một vật rất nhỏ . Chim cưu so với con trùng , con kiến nó vẫn là vật lớn hơn . Con ếch không thể phình to thành con bò được. Con người chỉ sống một trăm năm là hạn, không thể sống 1000 năm như cây đại xuân. Mỗi người một phận . Nếu như vua Nghiêu chưa đủ đức để trị nước, thì Hứa Do với tâm hồn phóng dật tự do cũng không thay thế được . Một người biết an phận mình, dù nhận lảnh một chức quan nhỏ trị an được một quận huyện thì cái đức đó cũng không thua gì một ông vua trị một nước lớn.
          Có viết nhiều cũng không biết làm sao cho đủ .
          (Thư bất tận ngôn
          Ngôn bất tận ý)
          Viết là đóng khung làm mất đi tính cách sống động của sự việc và ý tưởng . Dùng lời hữu hạn không sao diễn tả được cái chuyển động của vũ trụ, của cuộc đời ...
          Cái khó là làm sao luyện được tâm thanh tịnh vô cầu, đời là một sự chuyển động liên tục, mình bị động không do tâm muốn, mà ngoại cảnh tác động lôi cuốn . Làm sao nhận thức được cuối năm nếu không có lịch, không có những cơn gió lạnh làm ta nhận thức được sự chuyển mùa ? Quả tim không cảm nhận được điều đó thì có lẽ chúng ta không còn hiện hữu trên thế gian nầy nữa rồi. Johann Wolfgang von Goethe viết :" Không có lối nào thoát khỏi đời sống một cách chắc chắn cho bằng đi qua nghệ thuật . Và cũng không có lối nào dẫn vào đời sống một cách chắc chắn hơn bằng đi qua nghệ thuật ".
          Chất thiền bảng lảng trong cuộc sống , trong văn chương và nghệ thuật. Thế giới thơ vượt thoát tới đỉnh cao tuyệt vời của nghệ thuật, của sự thăng hoa đích thực Chân Thiện Mỹ, vì thơ là sứ giả của Tình Thương đã đưa nhân loại gần gũi nhau hơn.Thơ với nhiều dư vang vô tận , dễ xoáy vào tâm tư con người . Thơ là tiếng vọng của cõi đời trầm mặc.
          Kinh Thi, kinh Dịch đã chuyên chở nước Trung Hoa suốt mấy ngàn năm lịch sử. Dịch mở rộng con đường tồn sinh. Thi là tiếng vang từ nơi sâu thẳm của con người . Ta thấy rằng ước muốn về một chốn thần tiên ở cõi trần này ắt hẳn con người phải biết mơ mộng hay nói cách khác nghệ thuật sẽ đưa con ngườì quên đi những nhiễu nhương của trần thế .
          Chỉ một chút gió thu lay lắt hay vài chiếc lá vàng vu vơ, hồn đã chùng xuống theo những tiếng thở dài. Chỉ vài hạt mưa cũng làm đôi mắt nâu nhòe nhoẹt nước mắt... Dư nước mắt chăng? Thương vay khóc mướn chăng ? Thưa không , một giọt nước mắt rơi làm vơi vạn niềm sầu khổ . Thơ làm bùng nở tâm thức sâu kín : một chút cảm hoài, một chút ẩn tình, một chút dư âm, một lời di chúc, một lời ước nguyện , một lời trối trăn ...

Xin cho tôi nhắm mắt
Không một chút lo âu
Nghìn thu trong lòng đất
Cuộc đời như bể dâu

Xin cho tôi nhắm mắt
Vời vợi như trăng sao
Như một dòng suối mát
Như một giấc chiêm bao

Xin cho tôi nhắm mắt
Trong giấc ngủ bình an
Linh hồn không vướng mắc
U mê chốn trần gian

Xin cho tôi nhắm mắt
An nghĩ chốn vĩnh hằng
Trở về lòng bụi cát
Như một chiếc sao băng .
Lê Minh Uyên

          Thơ hay những cây bonsai, những nụ hoa cài trong bình hoa , những bức tranh tuyệt bích đều vờn chải lại được hết cái thoáng chốc man mác , bâng khuâng. Những hạt mưa lất phất trên những tàu tiêu, trên cây cổ thụ với biển sóng trắng xoá (BHTQ). Một chiếc ao con, một chiếc thuyền câu bé tẻo teo, những chiếc lá vàng bay vèo trong gió (NK) . Tiếng lá khô xào xạc, con nai vàng ngơ ngác (LTL). Một ông đồ già dưới cơn mưa bụi bay. (VÐL)
          Tiếng đàn hay là ở dư âm, lời nói hay là lời nói vắn tắt, bài thơ hay là bài thơ ẩn tình khiêu gợi . Thơ thiền đôi khi chụp lấy
*một khoảnh khắc ( bài thơ haiku sau đây chỉ có ba câu, mười chữ, một cảnh mùa thu, một chiếc cành khô, một con quạ đậu, một buổi chiều tàn… Chỉ vỏn vẹn mười chữ, nhưng vẫn là thơ, vẫn đủ gợi lên được hình ảnh lặng lẽ, khô khan và buồn bã của những ngày thu héo hắt sắp bước vào mùa đông buồn thảm…)
"Trên cành khô
Chim quạ đậu
Chiều tàn mùa thu"
Basho

*một trừu tượng
Anh hát trong rừng sao
Em ngủ dưới cội đào
Chợt mùa đông tuyết phủ
Biết tìm em nơi nào
Trần Tuấn Kiệt

*một tư duy
Một giọt trời xanh
Xuyên qua khám tối
Một giọt nước mắt
Nhỏ xuống hồn tôi
Lê Minh Uyên

          Thơ đưa con người vào những cuộc tình đam mê . Tình vương vấn như sợi tơ trời, triền miên và thắm thiết.
(Ta ngắt đi chùm hoa thạch thảo
Em nhớ cho mùa thu đã chết rồi ...
Và em nhớ rằng ta vẫn chờ em)
J'ai cueilli ce brin de bruyère
L'automne est morte souviens-t'en
Nous ne nous verrons plus sur terre
Odeur du temps brin de bruyère
Et souviens-toi que je t'attends .
Apollinaire

          Tình yêu làm cho không gian, thời gian ngưng đọng, để trong không gian và thời gian đó vẫn còn nguyên những kỷ niệm bồng bềnh, trôi giạt ...

"Ô temps ! suspends ton vol, et vous, heures propices !
Suspendez votre cours :
Laissez-nous savourer les rapides délices
Des plus beaux de nos jours "
(Thời gian hỡi ! Dừng ngay cánh lại,
Giờ vui ơi ! Xin hãy khoan thai ...)

          Ðó là cái bịn rịn, cái dây dưa, cái vương vấn, cái quyến luyến...
trắng mưa quá khứ chim về muộn
ai vẫy chào ai khi bóng đêm
cây lá gọi tên ngàn kỷ niệm
ta gọi thầm em giữa đáy tim

          Tình yêu là duyên khởi của dòng chảy tâm và vật. Theo Tuệ Sỹ thì những nỗi đau buồn hay hoan lạc trong mỗi cuộc tình, phảng phất một tình cảm dị kỳ khó tả. Ân tình cùng giao thoa trong tương ứng, nó đơn giản như hai với hai là một. Rồi từ đó sẽ mở ra một phương trời mộng ảo. Cuộc tình tan rã, thì nỗi đau đột ngột hiện ra . Từ tâm tình đến cuộc tình, từ cuộc tình đến cuộc chuyển hóa, trong cõi đó, người tình bao giờ cũng thấy mình đang bươn bả ra đi, đi biền biệt, đi triền miên, tưởng như không bao giờ có bến bờ để đổ lại; nhưng đi và đi mất, trong từng khoảnh khắc, cái đến và nơi đến, đã đến tự bao giờ. Cuộc tình chia phôi từ độ đó. Bên này là những dòng thời gian cứ mãi trôi đi, và bên kia là một chân trời đồng vọng không có đến. Không ẩn ngữ, nên cuộc tình cuộn tròn trong ẩn ngữ thiên thu. Nợ tình và tình thơ, giao nhau trong cõi tình mộng của những lời, hay của một lời, không nói. Rồi nợ tình (love story) theo xác người trở về với cát bụi; tình thơ (love poetry) theo cõi mộng bay cao.

          Tình thơ nồng nàn, cho nên những tiếng thì thầm của lịch sử vẫn được thơ ngân vang khúc đoạn trường khổ lụy. Ðó là âm hưởng của tồn sinh mộng ảo.Thơ trỡ thành ẩn tình hoài vọng quê hương .
Sàng tiền minh nguyệt quang.
Nghi thị địa thượng sương.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Ðê đầu tư cố hương.
Lý Bạch

Ánh trăng rơi trước giường,
Ngỡ đất mù hơi sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.

          Trong cõi thơ, trăng cũng mơ màng như gió ngàn bạt đỉnh. Và từ đó, trăng đã nhập vào hồn ta :
Trăng ơi ngủ với hồn ta
Ðầu hôm nghe vọng tiếng gà bình minh
Lá kia sương bỗng rụng cành
Khói đồi chim lạ kêu thành xuân thu
Trần Tuấn Kiệt

          Cõi thơ không chỉ nằm với trăng sao dìu dịu. Thơ lại đi qua miền băng giá với những hố thẳm tuyệt mù, chơi vơi không đáy của bến bờ mê muội .

Ta còn để lại gì không?
Kìa non đá lở, này sông cát bồi
Lang thang từ độ luân hồi
U minh nẻo trước xa xôi dặm về
Trông ra bến hoặc, bờ mê
Nghìn thu lửa chớp, bốn bề một phương
Ta van cát bụi bên đường
Dù nhơ, dù sạch đừng vương gót này
Ðể ta tròn một kiếp say
Cao xanh liều một cánh tay níu trời
Nói chi thua được với đời
Quản chi những tiếng ma cười đêm sâu
Tâm hương đốt nén linh sầu
Nhớ quê dằng dặc ta cầu đó thôi
Ðêm nào ta trở về ngôi
Hồn thơ sẽ hết luân hồi thế gian
Một phen đã nín cung đàn
Nghĩ chi còn mất, hơi tàn thanh âm.
Vũ Hoàng Chương

          Thơ cũng khai diễn trên ba đào lịch sử, vừa lãng mạn vừa kiêu hùng .
(Trời viễn mộng đọa đày đi mấy thuở;
Mộng kiêu hùng hay muối mặn giữa mù khơi?)
Cuộc rượu hào sảng phóng dật, đưa tiễn Kinh Kha nhập Tần .Tóc tráng sĩ dựng ngược. Nước sông Dịch tự thuở nào vẫn lạnh căm căm ..
(Kinh Kha quán lạnh sầu nghiêng chén,
Ai kẻ dâng vàng kẻ biếu tay?)

Thử địa biệt Yên Ðan,
Tráng sĩ phát xung quan
Tích thời nhân dĩ một,
Kim nhật thủy do hàn

Giữa cái kiêu hùng đó
"Nơi đây biệt chúa Yên Ðan
Gan người tráng sĩ căm hờn sục sôi"
còn vấn vương một sợi tơ trời của cõi mộng
"Người xưa nay đã khuất rồi
Mà dòng nước cũ vẫn trôi lạnh lùng"
          Lạc Tân Vương đưa bạn đến tận sông Dịch, nhớ lại ngày xưa Kinh Kha từ biệt thái tử Ðan nước Yên để đi hành thích Tần Thuỷ Hoàng . Có hai câu hát :
Phong tiêu hề Dịch thuỷ hàn
Tráng sĩ nhất khứ hề bất phục hoàn
Nay kẻ ở người đi cũng buồn như người năm xưa vậy biết đâu "Nhất biệt thành vĩnh biệt".

          Mỗi chúng ta đều có phần tâm linh và sự hiểu biết khác nhau về cuộc đời. Thích nghi với hoàn cảnh để sinh tồn vẫn là căn bản của con người.
          Dù cho có nằm xuống thì cũng chỉ là xác thân của một kiếp này, có gì mất đâu . Chết thì thương tiếc, nhưng tiếc thì không đạt được cái không của vạn vật, thế là vẫn còn chấp nệ rồi . Hãy thoát ra tất cả để không còn vướng bận và sống an vui từng ngày.
Một khi ta nằm xuống,
Là một lần thay da,
Ta thành một người thật khác ta !
Paul Phước

          Cuộc đời thì luôn đổi khác và con người thì cũng mất hút, lạnh tanh. . . Ðời là một quán trọ . Người là kiếp phù du .
Ngược xuôi nhớ nửa cung đàn
Ai đem quán trọ mà ngăn nẻo về.
Nên ai cũng mong muốn có một mùa Xuân bất tận với cánh bướm nhỏ lang thang đi tìm hoá thân của mình.

Khi mùa đông tuyết tan
Cánh bướm nhỏ lang thang
Tìm hoá thân tiền sử
Rừng lau sậy bạt ngàn
Tuệ Sỹ

          Mùa xuân giao hòa giữa mộng và thực, giữa thi ca và triết lý, giữa tình yêu và cuộc đời , là mùa của hiện thể siêu thực cõi mộng thiên thai - ở một nơi, một cõi nào đó người ta coi như đất hứa mà không ai tìm được ở trên thế gian này : xuân thì bất tận và hạnh phúc thì mãi mãi ở với mình . Trên thực tế thời xuân xanh rồi cũng qua đi và hạnh phúc cũng chẳng trường tồn.

          Mùa xuân bất tận không phải “từ lúc yêu nhau hoa nở mãi” mà là từ lúc nhận ra được ý nghĩa “thường trong vô thường” .

Xuân khứ bách hoa lạc,
Xuân đáo bách hoa khai.
Sự trục nhãn tiền quá,
Lão tòng đầu thượng lai.
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Ðình tiền tạc dạ nhất chi mai.
Mãn Giác

          Ðó là mùa xuân trong lòng mình. Ai cũng có một mùa Xuân như vậy , nó không đến nên không đi, không còn nên không mất, không sinh nên không diệt , nói cách khác nó “có” hay “không” là do mình thôi.
"Xuân đi trăm hoa rụng,
Xuân đến trăm hoa nở"
Mỗi mùa xuân đến, con người nhìn thế cuộc trôi qua, hoa rơi, hoa nở ... bao biến dịch, đổi thay, vùn vụt kéo qua trước mắt. Và chúng ta đã từng lặng ngắm thế sự phù hư trôi qua như vậy từ nhiều năm qua . Ðó chính là một thực tại tự nhiên của trời đất, một thứ "chân lý hiển nhiên" của vũ trụ vạn vật. Tất cả đều vận hành theo cùng một qui luật muôn thuở : hết đêm đến ngày, hết mùa Đông đến mùa Xuân, trăng khuyết lại tròn ...
"Trước mắt việc đi mãi
Trên đầu già đến rồi"
Thời gian vô hình và vô tình vẫn muôn đời làm chứng cho sự thật vô thường khiến cho con người phải ẩn nhẫn im lặng chịu đựng sự đi qua và tàn tạ. Con người bị thời gian cuốn trôi đi, nhìn lại thì tóc đã bạc trắng cả mái đầu rồi. Và không ai có thể tìm kiếm được sự không thay đổi giữa một thế giới thường trực đổi thay.
          Khi bãi cỏ hai bên đường bắt đầu xanh mướt trong tia nắng ấm, chúng ta lang thang đi tìm kiếm mùa Xuân ở trong đời, và đã vô tình đánh mất thời gian mấy mươi năm. Như người lữ hành dong ruỗi miệt mài trên đường thiên lý. Một sớm mai thức giấc bỗng giật mình ngoái nhìn lại đoạn đời mình. Ðôi bàn chân đã dẫm đi qua những bến bờ xa lạ , đi qua bao gai góc của cuộc đời. Xuân đến rồi Xuân lại đi chắc ai trong chúng ta cũng biết, nhưng mấy ai thấy được là mình đang chìm trong vô thường, biến dịch .
          Nhưng bây giờ, vào lúc tuổi xế chiều, đứng ở khoảng giữa hai bờ sinh diệt còn mất, chúng ta trực nhận một cách triệt để hơn về tính cách bất biến vô sanh của chân tâm, thấy được bản thể mình vốn tịch nhiên, vắng lặng và bất sanh bất diệt như vậy từ xưa đến nay, và mãi mãi về sau. Khi những thăng trầm của thế sự không còn là điều bận lòng với mình, khi những cánh hoa tan tác rơi rụng không làm tâm hồn xao xuyến, hãi sợ nữa; và khi, chính sự biến thiên của vạn hữu vô thường ấy lại ảnh hiện vẻ trường cửu bất diệt của chân tâm.
"Chớ bảo xuân tàn hoa rụng mãi
Đêm qua sân trước một cành mai"
Thời gian cuốn trôi con người đi đến chỗ tàn phai , huỷ diệt. Nhưng thời gian thì không hủy hoại được. Cái chân tâm thì thường hằng .Và một cành mai nở . Sự sống lại xuất hiện đem vui cho đời và báo tin một mùa xuân ấm áp đã đến .
          Tất cả vẫn còn hiện diện, có đến, có đi như từng hơi thở vào ra, như làn gió ghé qua không hẹn trước, như cụm mây tan loãng vào hư không chưa kịp bay. Chẳng cần đi tìm mùa Xuân ở xa xôi đâu nữa, chúng ta đang có ngay trong giây phút hiện tại này một tấm lòng mở ra với mọi người, với cuộc đời. Mùa Xuân miên viễn ở ngay tận cùng bên trong con người chân thật của chính mình. Luồng sinh khí Thiền sẽ giúp chúng ta đi vào cuộc sống thanh tịnh tại tâm, trí huệ sáng suốt, trở về nguồn gốc: " không Sanh, không Diệt ", mà ngay trong cuộc sống hiện hữu thoát ra phiền nảo.

          Thiền là dòng sống lặng lẽ của tự tâm và không ai là người nắm chắc được dòng sống ấy—thực ra, ngay cả những lời vừa nói, chẳng có lời lẽ dông dài hay đơn giản nào, có thể nói lên được ý nghĩa của thiền nếu không nắm được dòng sống đó.
          Trong nếp sống thiền chúng ta sẽ nếm được rất nhiều chất liệu an lạc và vui tươi do niệm, định và tình thương đưa đến. Tâm ý của chúng ta trở nên sáng và thanh cao. Chúng ta tiếp xúc được với không khí trong lành, với nắng chiều ấm áp, thưởng thức được bữa cơm thơm ngon. Hỷ lạc là một nhu yếu rất cần thiết trong đời sống tâm linh. Trong sống thiền, thức ăn là niềm vui sống gọi là “thiền duyệt vi thực”. Mỗi giây phút trở về với hơi thở để an trú trong hiện pháp là mỗi giây phút nuôi lớn tịnh lạc.

          Mang một chút nắng ấm , một khoảng trời xanh trên cao, một cánh hoa vàng rực rỡ ở một góc nhà...là tất cả những gì mà thơ và thiền mang đến cho tất cả các bạn... [ ]