Làng chài Hải Giang (xã Nhơn Hải, TP.Quy Nhơn, Bình Định) có nhiều dấu
tích của cả một triều đại Chiêm Thành. Nhiều sự huyền bí quanh chiếc
cổng làng và ngôi đình, ngôi chùa làng đến nay vẫn chưa được giải mã.
Nhiều người cho rằng, trong đó là những lá bùa để giữ đất, giữ làng và
bài trừ kẻ xấu. Đã có nhiều người trong làng làm việc xấu bị bệnh nhưng
sau khi đến những ngôi đình, ngôi chùa này thực tâm sám hối lại có thể
khỏi bệnh. Vậy thực hư của chuyện này là như thế nào?
Từ những lá bùa giữ đất của người Chiêm Thành
“Đó là thời khắc cực kỳ đặc biệt. Các thế lực đối nghịch lùa đuổi một
cách ráo riết một nhóm tàn binh của quân Chiêm Thành rút chạy về vùng
đất Hải Giang. Biết mảnh đất này có thể nương náu trong thời gian dài
nên họ nhanh chóng hạ trại và dựng những căn nhà tạm bợ tại đây”- Ông
Kiều Dũng, một người Chăm già hiện còn sống ở Quy Nhơn bộc bạch.
Thời đại Chiêm Thành là giai đoạn thịnh trị nhất của người Chăm. Chiêm
Thành còn có thể gọi nôm na thời đại Chăm. Đến nay, dù chúng tôi đã có
nhiều cuộc khảo cứu nhưng những bí ẩn
cũng như nhiều nét văn hóa phong tục của triều đại này vẫn chưa được lý
giải cặn kẽ và sự hình thành cũng như những dấu vết người Chăm ở làng
chài Hải Giang này cũng vậy.
Ông Kiều Dũng cho biết: “Nhiều điều huyền bí của dòng tộc Chăm mà
đến tôi là người Chăm chính gốc cũng chưa giải thích được kia mà, huống
hồ gì là người ngoài. Tuy nhiên sự bất biến trong quan niệm và tiềm thức
của người Chăm thì họ vẫn tin có sự linh thiêng từ những lá bùa trấn
yểm. Có những trận đánh, một căn cứ rất dễ tấn công, những tòa tháp Chăm
rất dễ phá vỡ nhưng quân địch không tài nào chiếm được. Cũng bởi những
lá bùa trấn yểm đấy”.
Một trong những dấu tích hiển thị rõ dấu vết người Chiêm Thành từng
tồn tại ở Hải Giang đó là ngôi chùa Linh Sơn. Dù chỉ là ngôi chùa làng
nhưng theo những dân chài ở đây, chùa rất linh thiêng và luôn là chỗ
tịnh tâm sau những ngày lao động cực nhọc của những ngư dân. Gian chính
giữa của ngôi chùa này thờ pho tượng cổ mà dân gian quen gọi là tượng
Phật Lồi. Theo quan sát của chúng tôi, Phật Lồi có hình dáng một nhà sư
đang ngồi thiền.
Sau lưng tượng Phật Lồi được cho rằng có chứa lời yểm bảo vệ vùng đất Hải Giang và trị tội kẻ xấu.
Tuy nhiên, không giống với các tượng phật trong bất kỳ ngôi chùa nào
khác. Tượng này cao gần 1m, đặc biệt, lưng tượng là một tấm bia hình ngũ
giác có 12 dòng chữ Chăm cổ. Theo đoán định của ông Kiều Dũng thì đây
chính là lá bùa trấn yểm để bảo vệ sự bình yên của vùng đất cũng như
những con người ở làng chài này trước mọi địch họa lẫn những tai ương.
Tượng phật này có từ khi bắt đầu hình thành làng nghĩa là có từ cuộc
rút chạy của quân Chiêm Thành về đây định cư. Củng cố thêm căn cứ về
việc người Chiêm Thành từng trú ngụ ở mảnh đất này và để lại những sự kỳ
bí, ông Trịnh Bá Hòa, Giám đốc bảo tàng tỉnh Bình Định cho biết: “Đúng là có nhiều sự kì bí ở làng chài đặc biệt này mà nhiều người vẫn tìm đến".
"Tượng Phật Lồi đó chính là tượng thần Shiva do người Chăm tạc.
Những bức tượng tinh xảo như thế chỉ có người Chăm mới có thể tạc được.
Dựa trên những dấu vết trên tượng cho thấy tượng có niên đại khoảng thế
kỷ 11 đến 13, nghĩa là tượng phật này đã hình thành cách đây trên dưới 2
thế kỷ”.
Cũng theo ông Hòa, nhiều nhà khoa học cũng ngỡ ngàng và bị cuốn hút
bởi bức tượng phật này và họ đã dày công nghiên cứu nhưng cũng chưa tìm
ra được sự phân tích chi tiết một cách khoa học. Theo sự thăng trầm và
những biến chuyển của thời gian cũng như xáo trộn binh biến, người Chiêm
Thành dần rút về vùng đất tổ tiên của họ ở Ninh Thuận, Bình Thuận
Thế nên giờ đây còn lại ở làng chài Hải Giang chủ yếu là ngư dân Bình
Định. Thế nhưng lòng tín ngưỡng và tôn thờ với tượng phật này tồn tại
một cách đầy trang trọng trong tâm thức những ngư chài ở đây. Phía cuối
làng Hải Giang còn có hai phiến đá cổ chứa dày đặc những ký tự của người
Chăm cổ và nhiều người cho rằng đây chính là những lời yểm bùa để bảo
vệ vùng đất này.
Sự huyền bí khó lý giải
Nhớ như in trong tiềm thức của mình, ông Kiều Thiên Hậu, một trong
những người Chăm già hiếm hoi còn sống trên mảnh đất Bình Định cho biết:
“Vào khoảng cuối năm 1945, khi đó tôi mới hơn 10 tuổi, quân địch
đánh vào Bình Định và truy quét khắp nơi. Không khí tang tóc phủ khắp cả
các làng chài. Lạ thay ở làng Hải Giang này quân địch lại không xâm
chiếm vào được. Nhớ mãi một đêm cuối năm 1945, một toán địch dồn dân
lành chúng tôi vào chỗ chết, nhưng khi chúng tôi trốn chạy và núp sau
bức
tượng Phật Lồi này thì chúng cứ ngơ ngáo mà không nã súng bắn nữa. Sau
một hồi ngẩn ngơ, chúng rút ra khỏi làng".
"Thế là bỗng nhiên hàng chục người dân chúng tôi thoát chết. Sau
đó ít ngày, quân địch đến bốc bức tượng Phật Lồi này để mang ra biển vứt
bỏ. Nhưng lạ thay, chân tượng dù không được gắn bằng xi măng cốt thép
nhưng hàng chục tên địch cố nhấc lên mà nhấc mãi không được. Chúng điên
tiết dùng búa để đập phá nhưng đập cỡ nào tượng cũng không hề sứt mẻ
chút nào. Ngược lại mấy ngày sau, những tên địch quậy phá đó ngã bệnh và
chết tức tưởi, bác sỹ cũng không tìm ra được nguyên nhân”.
Năm 1953, lại một phen quân địch đến phá tượng, nhưng cũng đành bất
lực. Mới đây nhất là cuối năm 1999, tưởng tượng Phật Lồi có giá trị cao
lắm nên một toán trộm đã đột nhập vào chùa lúc nửa đêm gà gáy để trộm
tượng phật đi. Nhưng mới khiêng tượng được vài mét bỗng nhiên không tài
nào di chuyển được nữa.
Những tên trộm này cũng đứng yên bất động. Khi dân làng phát hiện và
thắp nhang cúng Phật Lồi, đưa Phật về vị trí cũ, mấy tên trộm kia mới có
thể thoát ra. Ông Kiều Dũng còn cho biết thêm rằng, quân địch và kẻ
trộm không tài nào di chuyển tượng Phật Lồi được.
Thế nhưng lạ thay khi người dân làng chài Hải Giang làm lễ kêu cầu và
bày tỏ mong muốn được tu sửa để dưới chân tượng thì chỉ cần vài người
dân cũng có thể di chuyển tượng được một cách dễ dàng.
Trong lần tu sửa cuối năm 2010, những ngư chài ở Hải Giang còn phát
hiện dưới chân để tượng còn có 2 tấm bia bằng một loại đá rất kỳ lạ, sờ
vào mát lạnh và nhẵn thín. Trên mặt được khắc rất nhiều kí tự Chăm cổ.
Một số nhà nghiên cứu đã xin dân làng cùng chính quyền để họ chép, chụp
lại những kí tự này về nghiên cứu nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả.
Sự sám hối của những kẻ xấu
Ông Trần Văn Tảo, một trong những ngư chài thường xuyên đến cúng kính
và nhang khói cho tượng Phật Lồi cũng như cổng đình của làng chài Hải
Giang bộc bạch rằng: “Những sự thật hiển nhiên đã từng xảy ra ở đây
trước sự bất ngờ của nhiều người dân rồi. Năm 2009 có hai tên trộm ở
ngoài Phú Yên vào đây để trộm xe máy của một nhà dân".
"Nhưng đụng phải cảnh sát giao thông, chúng không thể tẩu thoát
lúc chập tối nên đã giấu chiếc xe đó vào một khu bụi rậm và vào chùa này
để ẩn náu, chờ đêm khuya để mang xe tẩu thoát. Nhưng không hiểu sao sau
mấy tiếng đồng hồ ngủ quên dưới chân tượng Phật Lồi, sáng hôm sau những
tên trộm này mang xe đến trả cho gia chủ kèm lời xin lỗi được tha thứ
rồi bắt xe đò quay về Phú Yên”.
Năm 2010, một số đối tượng xấu ở tận huyện Phù Mỹ cũng mò đến làng
chài Hải Giang để ăn cắp những vật dụng đắt tiền của các gia đình trong
làng chài này. Nhưng không hiểu sao một thời gian sau, chúng mang tiền
đến đền cho khổ chủ và nhờ những người uy tín trong làng làm lễ đến bên
Phật Lồi để kêu cầu cho khỏi bệnh, vì từ ngày trộm cắp đồ ở Hải Giang
về, chúng bệnh tật liên miên, uống thuốc gì cũng không khỏi.
Những ngư chài ở đây còn cho biết, thỉnh thoảng họ còn nhặt được những
mẩu giấy ghi chi tiết những lời sám hối về tội lỗi của không ít kẻ xấu
trong những lần đến viếng thăm làng chài và ngôi chùa đặc biệt này.
Ông Lê Thanh Tuấn bảo: “Mấy tháng trước, trong một sáng tinh mơ
đến thắp nhang, tôi còn nhặt được mẩu giấy có đoạn ghi rằng: "Từ nay xin
từ bỏ tội ác. Từ bỏ cuộc sống trộm cướp và quay về làm những công việc
bình thường. Cám ơn tượng Phật Lồi. Ghi nhớ mãi một lần đến thăm”.
P.V