Tôi nói thật với các huynh đệ, những gì sau khi tôi đã hiểu
đã biết, lúc thực hành như thế nào, trải qua mấy mươi năm, các huynh đệ đôi khi
thắc mắc: không biết Hòa thượng tu như vậy thành tựu được gì không? Có được mà
chỉ được bước đầu tiên thôi.
Các huynh đệ tụng kinh A Di Đà, Đức Phật có nói, nếu
thiện nam tử, thiện nữ nhân được nghe Đức Phật A Di Đà rồi chấp trì danh hiệu
của Đức Phật đó, hoặc một ngày, hoặc hai ngày, ba ngày, bốn ngày, năm ngày, sáu
ngày, bảy ngày nhất tâm bất loạn thì người đó đến lúc lâm chung được Đức Phật A
Di Đà cùng các Thánh chúng hiện ra trước mặt. Lúc ấy, do sức niệm của mình đã
vững, lại có Phật và Thánh cùng đến tiếp đón nên tâm không điên đảo, được sanh
về thế giới Tây phương Cực lạc.
Khi về cõi Cực lạc lấy hoa sen làm bào thai mà sanh ra, thọ
hưởng về chánh báo là thân thể, được thân kim cang bất hoại. Trong kinh nói,
hoàn cảnh ở cõi đó rất rõ ràng, đất đai, nhà cửa, sự sinh hoạt đều rất trang
nghiêm thanh tịnh, bảo đảm chắc chắn thành tựu quả vị Phật. Cho nên, vãng sanh
Tịnh độ không phải chuyện tầm thường, phải được Đức Phật cùng Thánh chúng đến
tiếp đón.
Vậy làm thế nào chúng ta được sanh về cõi Cực lạc? Trong kinh
A Di Đà nói: “Chẳng thể dùng chút ít thiện căn, phước đức, nhân duyên
mà được sanh về cõi ấy”. Chẳng dùng chút ít nghĩa là phải nhiều, nhiều
thiện căn phước đức nhân duyên mới được sanh về. Nhưng muốn được nhiều phải làm
sao? Theo lời Phật dạy, rất dễ hiểu, dễ thực hành, dễ được kết quả. Nghĩa là:
Người nào nghe đến Đức Phật A Di Đà rồi chấp trì danh hiệu. Nghe
đến nghĩa là chưa từng nghe biết cõi Cực lạc và Đức Phật A Di Đà, bây giờ
mới được nghe biết danh hiệu của Ngài.
Bốn tiếng chấp trì danh hiệu thường thường
không ai chú ý. Khó lắm! Lời trong kinh nói là lời Phật nói không phải chuyện
thường, từ tiếng phải nắm cho rõ chứ không phải như phàm phu nói chuyện với
nhau. Nếu không như vậy thì sẽ hiểu sai lệch, đã hiểu sai thì tu sai, tất nhiên
không có chỗ thành tựu. Thế nào mới đúng ở nơi chấp trì danh hiệu? Chấp nghĩa
là nắm, trì nghĩa là giữ, tức là trong tâm thường niệm Phật luôn luôn,
chẳng phải như lúc mới tập niệm hoặc nửa tiếng hay một tiếng, hoặc một trăm câu
nhưng lúc buông ra thì trong tâm không nhớ niệm Phật. Như vậy nghĩa của chấp
trì là nắm luôn giữ kỹ, không lúc nào không có, lúc có lúc không thì chẳng
phải.
Về sau các bậc cổ đức diễn tả bốn tiếng ấy như là:
1. Bất niệm tự niệm: Mình không nghĩ niệm nhưng
trong tâm vẫn luôn tự niệm Phật.
2. Niệm lực tương tục: Niệm Phật có sức
mạnh thường niệm luôn, không lúc nào hở dứt.
Nếu người nào tự thực hành thì sẽ tự biết. Từ chỗ được chấp
trì danh hiệu là đạt bước đầu tiên về đạo lực trong Pháp môn Trì danh niệm
Phật.
Tôi nói rõ cho các huynh đệ biết, điều này tôi cũng đã nói
rồi. Từ trước đến giờ, tôi chuyên tu ở nơi pháp môn Niệm Phật, là pháp tu mà
Phật dạy từ phàm phu tiến lên bậc Thánh. Về chỗ thành tựu, tôi chỉ được bốn
tiếng như trong kinh đã nói là chấp trì danh hiệu. Từ bước đầu tiên này
mới được những bước sau như tiến lên tam muội (chánh định) chẳng hạn. Đến bây
giờ, tôi cũng chỉ được tầng bậc này thôi, phần ít nhất của Pháp môn Niệm Phật.
Đời tôi năm nay đã 96 tuổi mà thọ dụng không hết. Thứ nhất: ngũ tạng, lục phủ
trong thân không sanh bệnh. Có lần tôi vô bệnh viện để khám bệnh. Sau khi khám
xong, bệnh viện làm giấy kết quả xét nghiệm về tâm, can, tỳ, phế, thận, máu
huyết… họ tổng kết rằng: kiểm tra kỹ, tất cả đều bình thường. Kế nữa, có điều
làm chứng cho mình biết, các vị đắc đạo lên bậc Thánh, cái ngủ không có, thùy
miên tâm sở bị trí lực làm cho thế lực của nó yếu hẳn hoặc mất đi. Người bình
thường, thùy miên tâm sở còn nguyên, hễ nằm nhắm mắt thì khởi lên ngủ mê, còn
trằn trọc không ngủ là bị bệnh mất ngủ. Còn người được đạo, thùy miên tâm sở
yếu hoặc không còn. Vì sao? Vì có trí lực chế phục. Như lâu rồi cho đến bây
giờ, mấy tháng nay tôi không ngủ. Mấy chú thị giả nói: “Con không ngủ một đêm
thì ngày sau không làm gì được! Sư ông mấy tháng không ngủ tinh thần vẫn tỉnh
sáng, còn phấn chấn mạnh hơn lúc trước kia”. Thỉnh thoảng tôi cũng ngủ nhưng ít
lắm, đến đỗi chỉ khi có chiêm bao mới biết mình ngủ.
Trên đường đạo, mình biết rất rõ ràng chứ không phải mù mờ.
Mù mờ nguy hiểm lắm! Chính mình không rõ để nhận biết, rồi tự viết thành sách.
Người đọc tưởng rằng đúng, chẳng dè chỉ là phàm phu tự ý nói ra. Tôi thường
nói, phải y cứ trong kinh làm chánh, gọi là Thánh giáo lượng. Trong kinh không
nói, dù người có nói hoặc viết sách truyền bá thì chưa chắc chắn. Vì phàm phu
vẫn phải phàm phu, chẳng thể phàm phu muốn thành Thánh liền thành Thánh.
Hồi xưa, tôi chuyên nắm giữ nơi pháp môn Niệm Phật là do có
tâm ưa thích. Tâm ưa thích này, nghiệm lại là tập quán quen thuộc của mình
nhiều đời nhiều kiếp chớ không phải mới đây. Kế đến, tôi nhận thấy pháp tu này
chắc chắn, từ chỗ ứng dụng tu đến lúc được kết quả đều có mực thước rõ ràng.
Chẳng hạn, lúc hạ thủ công phu Trì danh niệm Phật, bắt đầu thực hành cũng rõ
ràng từ việc nghe tiếng Nam-mô A Di Đà Phật, chỉ có sáu chữ, dễ nhận, dễ biết,
dễ nhớ. Nhưng niệm phải đúng pháp là thế nào? Lúc niệm Phật thì có âm thanh của
câu Phật hiệu, nhưng tâm phải nhận rõ được tiếng niệm, chớ đừng miệng niệm mà
tâm lại nghĩ việc khác. Ví dụ: miệng niệm Phật, trong tâm lại suy nghĩ xâu chìa
khóa để đâu rồi? Như vậy là tu trật, đúng hay sai liền biết.
Niệm Phật đúng pháp là tâm tiếng hiệp khắn nhau.
Tiếng ở đâu thì tâm ở đó, tâm ở đâu thì tiếng ở đó. Niệm thầm hay ra tiếng
đều phải vậy. Thế nên, lúc ứng dụng tu đúng hay không đúng tự mình dễ dàng phân
biệt. Muốn niệm đúng pháp cũng khó lắm! Tâm phải theo tiếng rất khó! Khó kềm,
khó nhiếp cho đến phải dùng xâu chuỗi, nhờ lần chuỗi để trói buộc cái tâm loạn
tưởng lại, chứ không phải lần chuỗi thiệt lẹ hột này rồi đến hột khác.
Thuở trước, tôi tự tìm cách để niệm Phật. Lúc ngồi lại niệm
Phật thầm, tôi định thời gian là một xâu chuỗi. Ban đầu niệm đủ ba câu Phật
hiệu rồi lần một hột, nhưng ba câu Phật này phải chắc chắn, nếu nó xao lãng
không rõ ràng thì bỏ, lại niệm ba câu khác. Sau đó, tiến lên năm câu lần một
hột, rồi đến bảy câu lần một hột, sau rốt mười câu lần một hột. Nếu lúc niệm
Phật mà có một chút xao lãng, tạp niệm xen vào thì mười câu đó bỏ, niệm mười
câu khác. Nhiếp tâm không dễ dàng, phải chuyên cần tinh tấn, nắm cho thật vững
chắc. Mình tu đúng thì chính mình được thành tựu, do đó phải cố gắng.
Lúc được Bất niệm tự niệm trong tâm biết rất rõ ràng
như từ chỗ điểm A bước đến điểm B, được rồi thì nhất định không bao giờ mất,
chắc thật không phải mờ mịt. Đến bây giờ, tôi chỉ được chỗ này thôi. Các huynh
đệ đừng nghĩ rằng, các vị Thánh xuôi chân nằm ngủ ngáy khò khò như mình đâu,
nghĩ vậy là sai. Tôi được một chút đó mà cái ngủ đã tự nhiên mất, nếu có thì
chỉ thỉnh thoảng.
Các pháp môn khác cũng vậy, lúc còn phàm phu thì chưa có đạo
lực, ở pháp Phật được chút gì thì gọi là đạo lực. Đã có sức mạnh trên
đường đạo ắt phải khác hẳn lúc chưa có.
Tôi từng diễn đạt phương pháp niệm Phật qua bài kệ:
Nam-mô A
Di Đà
Không gấp
cũng không hưỡn
Tâm tiếng
hiệp khắn nhau
Thường niệm cho rành rõ.
Rành là câu tiếng rành rẽ. Rõ là phải rõ ràng.
Lúc niệm Phật đừng ham nhiều rồi niệm phớt phớt, không cần nhiều nhưng phải
thật rành rõ. Khi công phu nắm thiệt vững chỗ này. Kế đến là tâm tiếng hiệp
khắn nhau, tuy khó nhưng luôn luôn cố gắng, đừng để lúc niệm Phật tiếng một
nơi, tâm một ngã. Đó là tu không đúng rồi, mà không đúng thì không thể được. Ví
như anh thợ mộc muốn làm cái bàn, anh phải làm đúng phương pháp thì mới thành
ra cái bàn. Do vậy, việc quan trọng trước nhất là phải tu đúng pháp. Trì
danh niệm Phật mà tâm tiếng hiệp khắn nhau gọi là tu đúng pháp,
còn sai trật thì không được gì.
Muốn được như vậy, tôi đã dùng chuỗi để hạn định thời gian,
lúc đến chỗ mười câu mới lần một hột phải mất mấy tiếng đồng hồ mới rồi một xâu
chuỗi. Mỗi thời niệm Phật như vậy, ngồi khoanh chân niệm thầm phải mất hai
tiếng đồng hồ. Tu hành phải chịu khó, phải bền bỉ thì mới có chỗ được. Lúc tôi
niệm thầm mười tiếng lần một hột chuỗi, trong mười tiếng đó tới câu số tám hoặc
số chín mà xao lãng thì bỏ không lần qua, bắt đầu từ một trở lại. Thế nhưng lúc
thành tựu được chút gì trên đường đạo (đạo lực), trong tâm an lạc khỏe lắm!
Tôi từng nghĩ, bản thân mình có làm cái gì, được cái gì, có
làm có được, phải đến chỗ được cho thật vững vàng rồi mới đem cái mình đã từng
làm, từng tu khuyên nhắc truyền dạy người khác. Nguy hiểm nhất là phàm phu tự ý
nghĩ ra rồi viết thành sách, làm lầm người khác. Thế nên, đệ tử Phật phải lấy
Thánh giáo lượng (lời Phật dạy trong kinh điển) làm mực thước để đo. Nếu đúng
theo kinh thì chắc chắn tin theo, so lại mà chưa đúng thì cần kiểm tra suy
xét cho kỹ. Nếu chưa được đạo đều gọi là phàm phu, tự ý nói thì không bảo đảm.
Mấy huynh đệ phải nhớ đừng nên bỏ phí thời gian. Về thiền
tông, tôi cũng đọc nhiều bộ sách lớn như Thiền học tập thành, Thiền học đại
thành. Nhiều người đọc đến đoạn ngài Triệu Châu khi có người đến tham học,
ngài không chỉ dạy điều gì, chỉ kêu nói Uống trà đi! Người học lễ bái
rồi lui ra. Đó là câu khai thị, nhưng người thường khó nhận khó hiểu, lại tưởng
lầm rằng đã đắc thiền thì chỉ uống trà thôi!
Riêng về Pháp môn Niệm Phật là pháp dễ tu, có mực thước rõ
ràng mà hành giả đều có thể nắm vững để thực hành. Một phương pháp lúc tu hành
có từng bước thật rõ, tu đúng hay không đúng dễ nhận biết. Tôi xem nhiều kinh
sách nhận thấy Pháp môn Niệm Phật dễ nắm vững, thực hành cũng dễ, khi chưa được
cũng biết chưa được, khi được thì cũng biết đã được, thật rõ ràng!
Thời gian gần đây, tôi không thể
lạy Phật nên mong các huynh đệ đừng lễ lạy tôi, chỉ xá là được rồi! Mong tất cả
đều tinh tấn tu hành.
HT.Thích Trí Tịnh
(Thích Pháp Đăng thành kính ghi lại lời Khai thị của Hòa
thượng, nhân Ngày Khánh tuế 17-7-Nhâm Thìn, tại chùa Vạn Đức)