Hôm
16-03, tại Thai Buddha vihar, Varanasi, tôn tượng Đức Phật cao nhất Ấn
Độ đã được khánh thành.Buổi lễ đã diễn ra trong không khí trang nghiêm
với cuộc diễu hành của chư Tăng, Phật tử hòa cùng âm điệu âm nhạc truyền
thống của hai nước Thái Lan và Ấn Độ.
Cựu
thủ tướng Thái Surayud Chunalot và cựu quản trị viên của Lord Abbot Wat
Dharma Suthi đã làm lễ vén màn tôn tượng. Sau lễ tụng kinh gia trì của
chư Tăng, Cựu thủ tướng Thái phát biểu: “Tôi cho rằng Ấn Độ là thành trì
văn minh cổ đại và (việc khánh thành) tôn tượng Đức Phật đứng này sẽ
nuôi dưỡng sự hiểu biết hơn nữa và trao đổi tình hữu nghị giữa hai dân
tộc.”
Ông
cũng cho rằng việc khánh thành tôn tượng sẽ thúc đẩy hơn nữa sự thắt
chặt lịch sử của hai quốc gia bên cạnh việc đẩy mạnh giao lưu văn hóa.
Được
biết, tôn tượng Đức Phật đứng bằng sa thạch này cao 80 feet (khoảng 24
m) tọa lạc trong khuôn viên rộng 2.5 mẫu Anh (hơn 1 ha) của Thai Buddha
Vihar, Sarnath, được cho là cao nhất tại Ấn hiện nay.
Ý
tưởng về việc xây dựng tôn tượng tại nơi Đức Phật chuyển Pháp Luân đầu
tiên này đã được hình thành từ năm 1970, nhưng mãi đến năm 1997, công
trình mới được tiến hành. Công trình đã bị gián đoạn 3 năm do thiếu hụt
tài chính, tổng kinh phí của công trình là 2 crore Rupees (khoảng nửa
triệu Mỹ kim).
Nghệ thuật, kiến trúc tôn tượng được mô phỏng theo tượng Phật đứng được tạc vào thế kỷ thứ IV CE, thuộc trường phái Mathura.
 |
| Tượng Phật đứng thuộc trường phái Mathura, thế kỷ IV CE |
Tưởng
cũng cần nói thêm là, nếu theo sự ghi chép trong kinh điển thì tượng
Phật đầu tiên đã có từ thời Đức Phật còn tại thế. Theo truyền thuyết, trong
thời gian Đức Phật lên cung trời Đao-lợi thuyết pháp, “buồn rầu vì sự
vắng mặt của Ngài, đức vua Udayana đặt làm một bức tượng từ gỗ đàn
hương, mà ông tặng cho Đức Phật khi Ngài trở về”. Nếu còn thì đó là pho
tượng Phật đầu tiên trong lịch sử tạo hình Phật giáo, tuy vậy, khi về
lại trần gian, Đức Phật không chấp nhận nó.
Do
truyền thuyết Đức Phật không chấp nhận tượng Phật bằng gỗ đàn hương của
vua Udayana mà mà tình trạng không có tượng Phật kéo dài đến thế kỷ thứ
nhất trước Tây lịch. Trong thời kỳ này, hình thức thờ phượng chủ yếu là
tháp (stūpa)
và những biểu tượng. Từ thế kỷ thứ I BCE, thì tượng Phật trong hình
dáng con người mới bắt đầu xuất hiện. Tượng Phật từ đó đã trở thành
trọng tâm tín ngưỡng với hai trường phái tạo hình tượng Phật sớm nhất là
Mathura, tọa lạc tại Trung Ấn, và Gandhara, nay thuộc Pakistan và
Afganistan.
 |
| Tượng Phật thuộc trường phái Gandhara |
Trường
phái Gandhara điêu khắc hình tượng của Đức Phật bằng những nét thanh
tú, rất gần với những vị thần của Hi Lạp với cách choàng y sống động
theo truyền thống Hi-La, tóc gợn sóng và bó thành búi. Trong khi đó,
trường phái Mathura khắc hoạ hình dáng đức Phật gần với những vị thần
thánh thuộc văn hoá bản địa Ấn, tròn trịa, sung túc, với tóc cuộn xoắn, y
hở vai phải và phủ kín những thân phần dưới. Dưới triều đại Gupta
(320-550 CE), phong cách tượng của trường phái Mathura được tinh lọc lại
với những nét mạnh mẽ, tinh tế và trơn nhẵn.
 |
| Tượng Phật chuyển Pháp Luân, trường phái Mathura, dưới triêu Gupta |
Các
nhà khảo cổ cho rằng, những tượng Phật đầu tiên thuộc về trường phái
Mathura. Về mặt khảo cổ, ảnh tượng đầu tiên của Đức Phật được tìm thấy
trên đồng tiền, niên đại 100 CE, dưới triều đại vua Kanishka
(Ca-nị-sắc-ca). Đồng tiền này mô tả Đức Phật trong tư thế đứng, được
khắc chạm theo trường phái Gandhara, bên cạnh là chữ “Boddo”, thuộc ngôn
ngữ Bactria.
Việc
khánh thành tượng Phật cao nhất Ấn Độ mang đậm phong cách bản địa Ấn
này chắc chắn sẽ tạo thêm sự thiêng liêng, sống động tại nơi Thánh địa
lần đầu tiên Đức Phật chuyển Pháp Luân.
 |
| Đồng tiền niên đại TK I CE, triều vua Kaniska |
Thích Nhuận Huệ